Asexualitatea ikusgarri egiten
Duela urte batzuetatik hona, azaroaren 26a asexualitatearen ikusgarritasunaren eguna da. Arauz kanpoko eta horregatik diskriminatua den beste sexualitate bat ikusarazteko eguna. Baina zer da asexualitatea?
Hasteko, eta ikuspuntu sexologikotik, hitz hau ez da LGTBI+ mugimenduan egiten den bezala ulertzen. Greziar jatorriko “a-” aurrizkiak ezetza edo zerbaiten gabezia adierazten du, eta sexualitatea; subjektu sexuatu bakoitzak bere burua bizitzeko duen modua litzateke. Beraz, pertsona asexuala subjektu sexuatu gisa bizi ez dena izango litzateke, eta hori ezinezkoa da, pertsonak izaki sexuatuak baikara.
Hala ere, LGTBI+ mugimenduan, hitz honek beste esanahi bat jasotzen du, eta asexualitateaz hitz egiten denean, desio erotikorik ez duten edo desio erotiko gutxi duten pertsonez hitz egiten da, baita emozio mailan, konexio sakona izaten ez badute erakarpena sentitzen ez duten pertsonez ere, edo soilik, oso egoera zehatzetan desiratzen duten pertsonez.
Asexuala sexurik gabeko pertsona gisa ere uler genezake, sexua hitza “egiten” den sexu gisa interpretatuta, eta ez garen sexu gisa. Ikuspuntu horretatik interpretatzen badugu, gai batzuk eztabaidara ateratzen dira: zeri esaten diogu “sexua izatea”? Zer da erotika? Zeri deitzen diogu desio erotikoa sentitzea? Agian ezin izango diegu galdera horiei erantzun, baina “nahasmen” horren inguruko elkarrizketa bat garatu ahal izango dugu.
Esan daiteke asexual hitza aterki hitza dela, eta barnean hartzen dituela bere desio erotikoa arauarena baino txikiagoa edo baldintza gutxiagotan duten pertsona guztiak, edo, esan bezala, egoera jakin batzuetan (grisexualitatea) edo lotura emozional oso indartsu baten ondoren gertatzen direnak (demisexualitatea).
Beraz, arauz kanpoko beste sexualitate batzuekin gertatzen den bezala, “ustezko arau” baten azpitik edo gainetik egotea nahikoa izan da eta da sexualitate horiek patologizatzeko, diskriminatzeko eta ikusezin bihurtzeko. Izan ere, asexualitatearen jatorria bilatu da traumetan edo esperientzia negatiboetan, bere garaian homosexualitatearekin egiten zen bezala, eta diagnostiko-kategoria gisa sartzen zen DSMn 2013ra arte.
Gaur egun, badirudi guztiok izan behar dugula desio zehatz bat, gorputz jakin batzuetara bideratua, modu zehatz batean, praktika jakin batzuetara, gorputz-atal zehatz batzuetara, kantitate zehatz batean, eta abar. Bai zehatza dena, eta zein tarte txikia aniztasunaz gozatzeko! Badakigu hau ez dela horrela, denok desberdinak gara, denok ez dugu berdin desiratzen, eta hau ez da fase bat, gure desiratzeko modua bakar eta errepikaezina da. Gertatzen dena da gizartean ez dela aniztasuna ikusarazten, ez dugula ikusten desiratzeko moduen aukera; izan ere, komunikabideetan, ipuinetan, botere publikoetan eta abarretan beti agertzen dira harreman ziseterosexualak, non ez den ikusten pertsona horien aniztasun funtzionala, non pertsona horiek zuriak, gazteak eta klase ertainekoak diren eta eduki nahi dituzten edo erakusten digute praktika genitalak dituztela batez ere, eta, zehatzago esanda, koitalak.
Horregatik, inork % 100ean betetzen ez dituen arau zorrotz horietatik ateratzen garenok etiketatze beharra dugu, geure burua izendatu behar dugu existitzen garela ikusarazteko; aniztasunez, beste desio mota batzuez, beste erotiko mota batzuez hitz egiteko. Semiotikaren ikuspuntutik (esanahiarena eta adierazpenarena), etiketak oso erabilgarriak izan daitezke, beraiekin ezagutzen eta balioa ematen baitiogu izena duenari.
Kolektibo asexualetik mahai gainean jartzen dugu denok ez dugula berdin desiratzen, eta horregatik ez garela ez okerragoak ez hobeak, desberdinak baizik. Agian desio erotikoa sentituko dugu batzuetan bakarrik, egoera jakin batzuetan, edo pertsona jakin batzuekin, eta desio hori berea baino txikiagoa dela iruditzen zaion jendea egongo da, eta hori asexualei eta gainerakoei gertatzen zaiguna da.
Eta agian bai, nahiz eta interesgarria litzatekeen hitz egiten dugun desio motari buruz ere hitz egitea: genitalen desira?, hurbiltasunaren desira?, gorputzaren kontaktuaren desira?, musuaren nahia?, laztanen nahia?, parekatzeko nahia?… Baliteke, adibidez, norbaitek bere genitalak estimulatu nahi ez izatea, berak edo beste norbaitek berari, baina izugarri desiratzea bere besoak laztan ditzaten. Edo baliteke norbaiti gorputz-kontaktua ez gustatzea, baina norbaitekin lotura emozional sendoa izatea. Izan ere, praktika erotiko eta erlazional oso desberdinak desiratzen ahal ditugu eta bakoitza maila desberdinean.
Gertatzen dena da, desio erotikoari dagokionez, “normalena” desio genitala izatea dela esten digutela, eta batzuetan, pertsona batekin harreman intimoa dugunean eta laztantzen garenean, adibidez, ziurtzat jotzen dugu gure genitalak estimulatzen amaitu behar dugula, hau da, praktika erotikoak beti leku batean hasi eta beste batean amaitzen diren sekuentzia bat balira bezala ikusten ditugu. Baina hau erotikari buruzko begirada oso murritza izatea da. Nork bere gorputza eta desioa ezagutzen ditu, eta nahi duen bezala gozatzen du.
Pertsona asexualek gure desioaren orientazioa aldarrikatzen dugu, eta gure burua kolektibizatzen dugu, arauz kanpoko gainerako sexualitateak bezala, geure burua ikusarazteko eta aldarrikatzeko.
Hemen, asexualitateari buruzko dokumental bat ikus daiteke ACESen webgunean (Asexual Community España): https://www.youtube.com/watch?v=bqXyzz7Gt5k