Memoria Historikoa
-1
archive,category,category-memoria-historikoa,category-457,stockholm-core-2.3,select-theme-ver-8.9,ajax_fade,page_not_loaded,menu-animation-underline-bottom,header_top_hide_on_mobile,,qode_menu_,wpb-js-composer js-comp-ver-6.6.0,vc_responsive
Lili Elbe

Trans memoria, azaroak 20 Transfobiaren biktimen gogoratze eguna

Oraingo honetan, transfobiaren biktimak oroitu nahi ditugu lerro hauek 2020ko azaroaren 20ri eskainiz.

Horretarako, hainbat trans bizipenen inguruko oroimena egin nahi dugu, eta haien azalean bizi eta esperimentatu zituzten pertsonak ekarri nahi ditugu protagonistatzat.

Hasteko, munduko lehen Trans pertsona aipatuko dugu, Lili Elbe, «Daniar neska» bezala ezagunagoa, bere biografian oinarritutako filmagatik, 1882an jaio zen Danimarkan. Zehatzago esateko, «Sexu-aldaketa» izeneko kirurgia egin zuen lehen pertsona ezaguna izan zen, urte haietan oso esperimentala zen ebakuntza.

Gaur egun, esan dezakegu ez dela zorrotza sexua kirurgia bidez aldatzen dela esatea, baizik eta genitalen (barnekoak eta/edo kanpokoak) morfologia aldatzen dela. Izan ere, badakigu sexua ez dutela genitalek ematen, baizik eta pertsona bakoitzak bere burua pentsatzen duela, norberak badikigu nor garen, nahiz eta guztiz zilegi izan kirurgiak egitea edo ez egitea, gu ahalik eta ondoen bizitzeko.

Jarraian, Christine Jorgensen izendatu nahi dugu, 1926an New Yorken jaioa, «Sexua berresleitzeko» kirurgia arrakastatsu bat izan zuen lehen pertsona izan zena eta 1951n, Lilik egin eta 20 urtera, bere izaera publikoki onartu zuena. Ebakuntza horrekin batera hormona-terapia bat ere egin zitzaion.

1951.urtea, historikoki, herenegun esatea bezala da, eta, beraz, zuekin partekatu nahi genituzkeen galdera batzuk datozkigu burura: ezinbestekoa al da kirurgia genitala egitea emakume edo gizon izateko? Zerk egiten gaitu emakume eta gizon?

Oroimena egiten ari garela aprobetxatuz, ezin dugu Michael Dillo alde batera utzi, lehen trans gizon (dokumentatua), Ingalaterran jaio zen 1915ean. Michael 1939an hasi zen testosteronarekin hormonatzen, gizona zela oso jakitun. Erreferente bihurtu zen, baina, aldi berean, bere herrian ere baztertua izan zen, gaur egun «sexilio» deitua izan dena bere bizitzan zehar zenbait aldiz jasan behar izan zuen.

Gure lurraldetik pixka bat gertuago, espainiar estatuan, Bibiana Fernandez ospetsua aipa dezakegu, bere izena 1998an aldatu zuena. Ez al zaizue denbora-jauzi handia iruditzen errealitate hori Espainian ikusten hasten denerako? Eta Europara begiratzen badugu, 2020an lehen aldiz, emakume trans bat sartu da Belgikako kabinetean ministro gisa, Petra De Sutter alegia.

Euskal Herritik hurbilago dagoen erreferentziaren bat bilatzen saiatu gara, eta erreferentzia ezagunei buruzko informazio gutxi aurkitu dugu. Hala ere, ezin dugu aipatu gabe utzi Antonio Erauso (Donostia, 1585), bere jaiotza-izena Katalina izan zena, eta bere biografiak gizon bezala bizi izan zela erakusten duena, «Deskubritu» zuten arren eta bere nortasuna sekula aitortu ez zioten arren. Horrek Euskal Herriaren memoria historikoa ikertzeko, lantzeko eta aitortzeko dagoela ondorioztatzera garamatza. Lan horrek ahalegin handia eskatzen du, baina, aldi berean, interesgarria eta beharrezkoa da.

Amaitzeko, esan nahiko genuke zein garrantzitsuak izan diren gure aurretik dauden pertsona horiek ikusarazteko, balioa emateko eta, batez ere, existitzeko. Hainbat pertsona ezagun aipatu ditugu, eta egunerokotasunaren garrantzia ere aipatu nahiko genuke, beste leku batetik gauden/garen guztiengatik. Jakina, La Venenori buruzko gaur egungo seriea bezalako hedabideetan agertu diren artista, ospetsu eta aurpegi publiko guztiek lortutako ikusgarritasuna alde batera utzi gabe.

Azken batean, azpimarratu behar da trans pertsonok oso balio aberasgarria ematen diogula gizateriari: aniztasuna. Horregatik, eskerrik asko IZATEagatik.

Izan ginenengatik, gara eta izango gara.

Jarraian, esteka interesgarri batzuk utziko dizkizuegu, artikulu honetan aipatzen diren pertsonen bizitzei buruz gehiago irakurtzeko:

Munduko lehen trans pertsona (deklaratua) – Emakume daniarra:

https://eu.wikipedia.org/wiki/Lili_Elbe

Christine Jorgensen. Estatubatuarra. Lehen ebakuntza arrakastatsua:

https://eu.wikipedia.org/wiki/Christine_Jorgensen

Michael Dillo. Lehen trans gizona. Ingalaterra. Medikua. Hainbat aldiz erbesteratu zen:

http://ovejarosa.com/michael-dillon-primer-hombre-transexual-la-historia

Historiako 10 trans nabarmenenak:

https://www.losreplicantes.com/articulos/transexuales-destacados-historia

Europako lehen ministro trans. Belgikan. 2020:

https://www.france24.com/es/20201005-petra-de-sutter-primera-ministra-transgenero-belgica-europa

Katalina Erauso:

https://www.lavanguardia.com/historiayvida/edad-moderna/20191220/472298078027/catalina-erauso-monja-alferez-siglo-de-oro.html

https://eu.wikipedia.org/wiki/Katalina_de_Erauso

 

Leer artículo en castellano

lgtbi harrotasuna nafarroa

Bizitza, Aniztasuna eta Harrotsuna erdigunean

Kattalingorri Elkarteak barne begirada bat eman du denboran zehar, eta denekin partekatu nahiko genuke.

Hogei urte hauetan, Kattalingorri LGBTIQ+ pertsonen eskubideen borrokarako, ahalduntzerako, aldarrikapenerako eta errealitatea ikusarazteko erreminta eta gune kolektiboa izan da. LGTBIQ+ kolektiboaren aldarrikapen historikoen ondorioz, gaur egun Nafarroan esparru juridiko propioa eta espezifikoa dugu LGBTI+ arloan. Hau da, LGTBIQ+ pertsonen eskubideen aldeko borrokak eta erakundeekin izandako elkarrizketak ahalbidetu dute gaur egun eta azken lau urteotan, besteak beste, sexu- eta genero-aniztasunari arreta emateko bi zerbitzu izatea komunitatean.

Lau urte hauetan, zerbitzu horiek martxan jartzea eta kudeatzea abentura bat izan da Kattalingorrirentzat eta borroka honetan egon garen pertsona eta kolektiboentzat. Abentura bat, eta, aldi berean, LGTBIQ+ kolektiboek urteetan aldarrikatu duten zerbait egiteko aukera bat. Alde batetik, Harrotu, Iruñeko Udalaren LGTBI+ Zentroa, hiriburuko topagune gisa. Bertan, LGTBI+ errealitatea herritarrengana hurbiltzeaz gain, arreta profesionala eskaintzen da eta sexu- eta genero-aniztasunarekiko errespetua bultzatzen da. Beste alde batetik, Kattalingune, Nafarroako Gobernuko LGTBI+ zerbitzua. Zerbitzu horrek modu deszentralizatuan ematen du zerbitzua Nafarroako hainbat eremutan, eta bilakaera izan du, edukiari eta aurrekontuari dagokienez, Kattalingorri osatzen dugun kolektiboen eta aliatuen borrokari esker. Gaur egun, aurrera egin dugu gure errealitateak ikusarazten eta arreta profesionaleko zerbitzu horiek izatearen garrantzian, baina oraindik nahiko bide dago egiteko, eta horregatik jarraitzen dugu hemen.

Garai zailak dira; izan ere, Nafarroan LGTBIQ+ pertsonen berdintasuna sustatzeko eta defendatzeko lege bat lortu genuen arren, oraindik ere sufritzen jarraitzen dugu ikusezintasun instituzional eta sozialagatik, gizarte-bazterkeriagatik eta gizarteko geruza batzuen gaitzespen zuzenagatik. Ildo horretan, Espainiako Estatuan lege espezifikoen garapena atzeratzen jarraitzeak ez du laguntzen hori aldatzen. Horrez guztiaz gain, COVID-19ari aurre egiteko neurriak larriagotzen ari dira bazterkeria eta sufrimendua eragiten zituzten egoerak: leku seguruak ez diren etxeak eta alternatiba bat aurkitzeko zailtasunak, lan-prekarietate handiagoa eta zu zeu izatearen beldurrak areagotzea, transizio-prozesuak geldirik, armairura itzultzea, gizarte-bazterketako egoeretan dauden Trans pertsonen babesgabetasun handiagoa eta abar luze bat.

Ezinbestekoa iruditzen zaigu pertsonen eskubideak eta berdintasuna ez hierarkizatzea, eta batzuk bigarren mailan geratzea, ikusezinak berriro ere, ideologia edo posizionamendu politikotik haratago, alde batera utzi ezin diren oinarrizko eskubidetaz ari baikara.

Horregatik guztiagatik, beharrezkoa ikusten dugu LGTBIQ+ pertsonen, kolektiboen eta aliatuen arteko sareak sendotzea, eskubideak defendatzeko eta egikaritzeko. LGBTIQ+ pertsona publiko eta kalitatezkoen errealitateari erantzuten dioten zerbitzuak garatzen eta aldarrikatzen jarraitzea. Erakunde publikoei dei egitea, batetik, beren ekintzetan intersekzionalitatea egiazki sar dezaten, erantzun integralak bermatzeko, eta, bestetik, elkarrizketa aktiboa izan dezaten LGBTIQ+ kolektiboekin.

Gure aurrekoei esker, indarra eta adorea garenoi eta askatasuna etorriko direnentzat.

 

Clickar para leer en castellano

Irailak 23: Ikusgarritasun Bisexualaren Eguna

Irailaren 23a ikusgarritasun bisexualaren eguna da, egutegiko egun berezia bi sexuenganako erakargarpena sentitzen dugun pertsonak ikusarazteko. Desioaren orientazio hau ikusarazten jarraitu behar dugu oraindik ere, are gehiago gaur bezalako egunetan; izan ere, pertsona bisexualak oraindik ere ikusezin eta estereotipatuak izaten jarraitzen dugu. Horretarako, komunitate bisexualak bere bandera propioa du, 1998an Michael Paigek sortua eta hiru kolorez osatua: magenta, labanda eta urdina, homosexualitateari, heterosexualitateari eta bi orientazioen konbinazioari erreferentzia eginez.

 

persona bisexual

 

Lehen Bisexualitatearen Eguna Wendy Curry, Michael Page eta Gigi Raven ekintzaile Estatu Batuarrek bultzatu zuten eta 1999ko irailak 23an ospatu zen, Johannesburgon Lesbiana eta Gay Elkartearen Nazioarteko Konferentzian onartua izan ondoren.

 

Askotan ikusten dugu orientazio horren existentzia ukatzen dela «heterokuriosoa da» bezalako esamoldeen bidez, bisexualitatearen aukera alboratuz eta horrela desioaren orientazioa homosexualitatearen eta heterosexualitatearen arteko binarismora mugatuz. Gainera, askotan uste da bi sexuetako pertsonenganako erakarpena senti dezakegun pertsonok jakin-minagatik edo, nolanahi ere, bizioagatik egiten dugula. Zenbatetan entzun ditugu «zenbat bizio duen» edo «honi dena gustatzen zaio» bezalako esamoldeak pertsona bisexual bati buruz hitz egiteko?

 

Baina zergatik da biziosoagoa bi sexuetako pertsonekin sexu-harremanak dituen pertsona bat, sexu bereko edo beste sexuko pertsonekin harreman sexualak dituen pertsona bat baino? Eta dena gustatzen zaigula esaten denean… Akaso bisexualoi gizon eta emakume guztiak gustatzen zaizkigu? Bururatuko litzaiguke pentsatzea emakume heterosexual bat gizon guztiek erakartzen dutela, edo emakume lesbiana bat emakume guztiek? Ez, argi eta garbi, pertsona bisexualok gizon eta emakume batzuek erakartzen gaituzte gure bizitzan zehar, eta, era askotara; izan ere, baliteke pertsona bisexual bat pertsona askok erakartzea bere biografian zehar, edo gutxi batzuek erakartzea. Bisexualitatearen bizipenak pertsona bisexualak bezainbeste dira, nahiz eta gure artean etiketa eta bi sexuekiko desio erotikoa partekatzen ditugun.

 

Bisexualitatearekin lotzen den beste uste bat da pertsona heldugabeak edo zalantzatiak garela, zer nahi dugun ez dakigunak, eta, horregatik, ez garela gai homosexualitatearen edo heterosexualitatearen balantzan erabakitzeko. Freudek, adibidez, bisexualitatea «sexu-desberdintze» edo «hermafroditismo» gisa ulertu zuen, eta erakarpenari buruz hitz eginez, pertsona guztiak objektu sexualen arteko bereizketarik gabe (bisexualak) jaiotzen garela defendatu zuen, eta hazten garenean objektu bat aukeratzen amaitzen dugula. Bere ustez, giza izaera bisexuala zen, baina ezin zuten heldu modernoek praktikatu, giza aurrerapenak aukera egitera garamatzalako; umeekin, heldutasun ezarekin eta aukeratzeko gaitasunik ezarekin lotuz.

 

Kinsey-k, aldiz, ondorioztatu zuen bisexualitatea homosexualitatearen eta heterosexualitatearen  bi mutur ‘puruak’ konbinatuz eraikitzen zela, eta, beraz, ‘pertsona guztiak bisexualak garela’, baina ez modu ‘garbian’, baizik eta orientazioaren continuum baten hainbat puntutan aurkitzen garela, non lauki estankorik ez dagoen eta desiatzeko modua jarraitua den.

 

Sexualitatea prozesu aldakor bat da gure bizi-prozesuan, eta orientazioa ere ez da estankoa, eboluzionatzen joan daiteke gure biografian zehar, eta gure bizitzako fase desberdinetan sexu bateko edo besteko pertsonengatik desio handiagoa edo txikiagoa sentitzen ahal dugularik. Are gehiago, zentzu batean edo bestean ditugun jokabideek ez dute zertan gure orientazioa markatu behar edo zalantzan jarri identifikatuago edo erosoago sentiarazten gaituen etiketa.

 

Azken finean, etiketak baliozkoak dira elkar ulertzen eta azaltzen laguntzen badigute, baina balio diezagukete, edo ez. Aniztasunaren mundu zabal eta aberatsean non kokatzen zaren ulertzeko modu batean edo bestean deitzea lagungarri bazaizu, aurrera. Bakoitzak badaki zein etiketarekin sentitzen den identifikatuago edo ez duen batekin ere identifikatu nahi. Benetan garrantzitsua dena da norbera aske eta eroso sentitzea garen izaki bakar eta errepikaezin gisa sentitu, desiratu, adierazi eta gozatzeko.

 

Pinchar para leer en castellano

28J, eta Stonewall baino lehen, zer?

Aurten ere LGTBIQ+ kolektiboak ekainaren 28a iritsi dela ospatzeko prestatzen ari gara: sexu Askatasunen Eguna. Iaz, gure egutegietan hain garrantzitsua den data hau baliatu genuen 1969an New Yorken, Stonewall Inn tabernan, izandako gertaerak ospatzeko, eta duela 50 urte matxinatu eta beren eskubideen alde borrokatu ziren pertsonei omenaldia egiteko, gaur egun ezagutzen dugun LGTBIQ+ askapen mugimenduari hasiera emanez.
Baina, gertaera horien aurretik, ez al zegoen ez ezer, ez inor, gure eskubideen alde borrokatuko zuenik?

Kattalingorrin atzera begiratu dugu, eta gaur hitz egin nahi dizuegu sexologiaren zientziak eta giza sexualitatearen azterketak sexu-aniztasuna ulertzen eta gure eskubideak defendatzen lagundu zuen pertsona batez. Gaur Magnus Hirschfeldi buruz hitz egingo dugu.

1868an jaioa, Magnus mediku eta sexologoa, judu alemaniarra, sozialista, gay eta homosexualen eskubideen aldeko ekintzailea izan zen. Sexualitateari buruzko askotariko informazioa biltzen lehenetarikoa izan zen, eta sexualitatearen azterketa zientifikoa egin zuen, sexu-aniztasuna ulertzeko eta lantzeko. Bide horretan, Hirschfeldek intersexualitatearen teoria garatu zuen. Teoria horren arabera, pertsona bakoitza ezaugarri maskulino eta femeninoen konbinazio bakar eta errepikaezina da, proportzio desberdinetan, eta, horrela, arau sozialek ezarritako binarismoa hautsi egiten da.

1896an Safo y Socrates argitaratu zuen, sexu bereko pertsona bat maitatzerik ez izatearen zergatiari buruz hitz egiten duena, baina sasimono baten pean argitaratu behar izan zuen, garai hartan ezin baitzen homosexualitateaz libreki hitz egin.

Baina ezin zen libreki hitz egin, baizik eta garaiko zigor kode alemaniarrak 175. artikulua hartzen zuen, gizonen arteko topaketa erotikoak zigortzen zituena. Hori baino lehen, Hirschfeldek eta beste kide batzuek Batzorde Zientifiko Humanitarioa sortu zuten 1897an, gizon eta emakume homosexual eta transgeneroen errekonozimendu sozialaren aldeko kanpaina egiteko eta artikulu horren aurkako jazarpenaren aurka borrokatzeko. Historian bere motako lehen erakundea izan zen, eta pertsona batzuek gay eta lesbianen lehen elkartetzat ere hartu izan dute, beren eskubideen alde borrokatu baitzen sexu-aniztasunaren erakustaldi zientifikoaren bidez.

Garrantzi handia izan zuen beste lan bat Die Transvestiten izan zen, 1910ean argitaratua. Lan honetan azaltzen du trabestitzen ziren gizonek beren nortasunaren alde femeninoa adierazteko egiten zutela, beren rol sozial maskulinoak eragozten ziela iritzita eta horretarako arropa femeninoa behar zutela, eta ez zutela hainbeste zerikusirik haien nahiaren orientazioarekin. Horrekin, praktika horri buruz zegoen ideia argitu zuen, praktika hori egiten zuten gizonak armairutik irtetera ausartzen ez ziren homosexualak zirela eta beste gizon batzuekin elkartu ahal izateko horrela janzten zirela pentsatuz.

 

 

1919an Magnusek Sexualitatea Aztertzeko Institutua sortu zuen, eta sexologia diziplina gisa antolatzen lagundu zuen nazioartean. Bertan, arestian aipatutako gai guztiak aztertzeaz gain, sexualitateari buruzko liburutegi erraldoi bat zegoen eta hezkuntza-zerbitzuak ematen ziren. Institutuak Sexuaren Museoa ere bazuen, ikasle-eskolek bisitatu zutela jakina den jendearentzako hezkuntza-zerbitzua. Europa osoko jendeak bisitatzen zuen Institutua, sexualitateak hobeto ulertzeko.

1933ko maiatzaren 6an, naziek institutua suntsitu eta institutuan zegoen liburutegia erre zuten. Horregatik, egin ziren azterlan asko ez dira gaur egunera arte iritsi, eta ez dira ezagutzen. Hirschfeld erasotu eta jipoitu egin zuten, eta Alemaniatik ihes egin behar izan zuen.

 

Leer artículo en castellano

Loading new posts...
No more posts