Izendatzen ez dena ez da existitzen
Kattalingorriren helburuetako bat LGTBI+ pertsonek jasaten ditugun indarkeriak murriztea eta sexu eta genero aniztasuna errespetatzeko jarrerak sustatzea da. Horretarako, tresna garrantzitsua da kolektiboak Nafarroan jasaten duen diskriminazioari eta gorroto-intzidentziei buruzko (LGTBIfobia) datuak biltzea (delitua izan ala ez), intzidentzien erregistro baten bidez.
LGTBIQ+ pertsonen aurkako indarkeriak, edo LGTBIfobia, gure kulturek historian zehar eraiki duten aurreiritzi sozialaren adierazle dira, eta egungo hezkuntzak eta sozializazioak indartzen jarraitzen dute. Pertsona hauengan eragina duten indarkeria ugarietako edozeinek oinarri bera du: sexu-orientazioaren, genero-adierazpenaren eta sexu edo genero-identitatearen aniztasunaren gaitzezpena, eta sexu/genero sistemaren arauak gainditzen dituztenen edo gainditzen dituztela dirudien pertsonen aurka zuzentzen da, bai eta haien ingurunearen aurka ere. Oinarrizko eskubideen urraketa horiek ez dira gertakari isolatu gisa hartu behar, baizik eta egiturazko arbuio baten adierazpen gisa, LGTBIfobia deitzen duguna.
Balizko gorroto-delituengatik edo genero-identitatearekin edo sexu-orientazioarekin lotutako edozein diskriminaziogatik laguntza eta informazioa jasotzeko, jarri harremanetan Kattalinguneko Zerbitzu Juridikoarekin.
Eraso bat jasan baduzu, edo zure sexu-orientazioagatik edo genero-identitateagatik gertakari diskriminatzaileren baten biktima izan bazara, edo horrelako gertakariren baten lekuko izan bazara, eta informazioa edo laguntza behar edo nahi baduzu, gure erakundearekin harremanetan jar zaitezke galdetegi honen bidez (edo telefonoz deituta eta hitzordua eskatuta), eta ahalik eta lasterren jarriko gara zurekin harremanetan. Kontuan izan hurrengo galdera-sortan jasotako informazioak ez duela balio legalik edo judizialik, eta ez duela ordezten organo eskudunen aurreko salaketa penalik.
* Emandako datuak LGTBI+ pertsonen aurkako gorroto-delituen eta istiluen datu-basean prozesatuak izateko baino ez dira erabiliko. Datu horiek abenduaren 13ko 15/1999 Lege Organikoaren arabera kodetuko eta babestuko dira. Galdetegi hau gure webgunearen bidez bidaltzean, anonimotasuna eta segurtasuna bermatzen dira.
Kattalingorriren arlo juridikoko langilearekin hitzordua edo informazioa nahi baduzu, jakinaraz iezaguzu, eta ahalik eta lasterren jarriko da zurekin harremanetan.
Error: Formulario de contacto no encontrado.
ZER EGIN ERASO EGITEN BADIZUTE, NON SALATU
Larrialdietako 112 telefonora dei dezakezu. SOS Nafarroa.
Delituen biktimei laguntza Nafarroan: 848423376, 848421387 eta 848427671
Foruzaingoa: 948 20 29 20
Udaltzaingoa 092
Polizia Nazionala: 091
SALATU
Salaketa da prozedura penal bat hasteko funtsezko elementua.
Salaketa penal bat egin aurretik, garrantzitsua da medikuarengana joatea lesio fisiko eta/edo psikologikoen agiri medikoa lortzeko. Agiri bidez egiaztatuko da eraso bat izan dela eta erasoaren tamaina zein den.
Salaketa bat jar daiteke polizia-etxean edo epaitegian. Salaketa gertakarien kontakizun bat izango da, lesioen parte bat aurkeztuz eta hura ikusi ahal izan duten lekukoak aipatuz edo bestelako frogak aurkeztuz, hala nola grabazioak, argazkiak, pantaila-harrapaketak… are gehiago, erasoaren unean grabatu dituzten segurtasun-kameren grabazioak ere eska daitezke. Garrantzitsua da adieraztea zergatik gertatu den erasoa edo zergatik dagoen lotuta genero-identitatearekin, orientazio sexualarekin edo genero-orientazioarekin, prozeduraren hasieratik jasota gera dadin gorroto- eta/edo diskriminazio-gertakaria dela.
Salaketa jartzeko epea aldatu egiten da gertakariak tipifikatzeko moduaren arabera (delitu arina edo delitua); horregatik, garrantzitsua da gertakaria izan direnetik sei hilabete baino gehiago ez igarotzea. Segurtasun-kamera batek erregistratu duela uste baduzu, garrantzitsua izango da salaketa lehenbailehen egitea, irudiak ezabatu ez daitezen.
Intimitateagatik edo segurtasun handiagoa izateko, gertatutakoa idazteko edo/eta aholkularitza jasotzeko gure erakundeko norbaitek laguntzea nahiago bada, jarri gurekin harremanetan, mesedez.
SALATU DAITEZKEEN GERTAKARIAK
Berdintasunaren eta sexu-askatasunaren eta -aniztasunaren aldeko borrokan, oso garrantzitsua da LGTBIfobiaren edozein intzidentzia erregistratzea. Gorroto-deliturik ohikoenak irainak edo umiliazio-saiakerak dira, bai eremu publikoan, bai pribatuan edo lan-eremuan, dela fisikoki, sare sozialetan edo mugikorreko aplikazioetan (Grindr, Wapo edo antzekoak barne). Ez izan zalantzarik horren berri emateko.
Adibide espezifikoak eta zehatzak:
– Onarpen-eskubidea. Sartzeko eskubideak ezin du inola ere diskriminaziorik eragin sexu-orientazioagatik, sexu- edo genero-identitateagatik edo genero-adierazpenagatik. Edozein lokaletan sartzeko eragozpenen bat jarri badizute edo LGTBI+ izateagatik tratu diskriminatzailea jasan baduzu, ezagutzera eman eta salatu dezakezu.
– Sare sozialak. Sare sozialak oso presente daude gaur egun pertsonen eguneroko bizitzan. Irain edo mehatxuren bat gertatzen denean, salaketa jar daiteke. LGTBI+ kolektiboko kide izateagatik iraintzen bazaituzte, gorroto-delitua da, baita mehatxatzen edo jazartzen bazaituzte ere. Kolektibo baten aurkako gorrotoa bultzatzen badute, Zigor Kodean tipifikatutako delitua ere izan daiteke, nahiz eta pertsona jakin bati zuzenduta ez egon. Egin pantaila-harrapaketak eta ez ezabatu jasotako ezer.
GORROTO-DELITUAK
Gorroto-delitua Zigor Kodean jasotako delitu-egintza bat da. Haren berezitasuna da zuzentzen denaren ezaugarri pertsonalengatik egiten dela; arraza, erlijioa, desgaitasuna, sexu-orientazioa, sexu- edo genero-identitatea, etnia edo delituaren xede den pertsonaren jatorria, edo egintza hori egiten duenak uste duelako pertsona hori kolektibo jakin batekoa dela eta aipatutako ezaugarri pertsonalak dituela. Pertsona bati, haren hurbilekoei, haren jabetzei eta pertsona-talde bati zuzenduta egon daiteke, edo, are gehiago, pertsona jakin bati zuzendu beharrean, kolektibo oso bati zuzendua egon.
Delitu mota horien azpian biktima kide den kolektibo osoari zuzendutako mehatxu bat dago. Delitu-egintza pertsona jakin baten aurkakoa izan daiteke, baina kaltearen mehatxua dagokion kolektiboari zuzentzen zaio. Oinarrizko Eskubideen Europako Agentziaren arabera, gorroto-delituen % 90 ez dira salatzen, eta, beraz, oso garrantzitsua da gure duintasunari eraso dioten eta ezikusiarena egiten ari diren kasu horiek guztiak berreskuratzea.
Gorroto-delitua nahiko kontzeptu berria da, eta «hate crime» kontzeptu anglosaxoian du jatorria. Europar Batasuna azken hamarkadan legeak egiten ari da horrelako egoeren aurka borrokatzeko. Definizio labur eta argiena OSCEk (Europako Segurtasun eta Lankidetzarako Erakundea) definitu zuen aitzindaria izango litzateke: «Gorroto delitu bat arau-hauste penal bat da, desberdinarekiko aurreiritziak eragindakoa».
Geroago, gorroto-delituaren kontzeptua honela definitu zen modu zabalagoan: «Arau-hauste penal oro, pertsonen eta jabetzaren aurkako arau-hausteak barne, baldin eta biktima, arau-haustearen lekua edo objektua ‘arraza’, jatorri nazional edo etnikoan, hizkuntzan, kolorean, erlijioan, adinean, disfuntzio fisikoan edo mentalean oinarrituta egon daitekeen talde batekiko lotura, harreman, afiliazio, laguntza edo ustezko kide izateagatik hautatzen bada».
Horrela, zigor penala ezar dakieke gorrotoa, diskriminazioa edo indarkeria eragiten duten modu eta inguruabarrei, giza duintasunaren eta diskriminaziorik ezaren balio konstituzionalak hautsiz.
ZIGOR KODEKO ZEIN DELITU IZAN DAITEZKE GORROTO-DELITU
Gorroto-delitutzat har daitezkeen bi delitu mota daude:
1. Pertsona baten aurka egin daitezkeen delitu generikoak, baldin eta Zigor Kodearen 22.4 artikuluko bereizkeria edo gorrotoaren astungarria gertatzen bada.
2. Delitu espezifikoak, berez eta inolako astungarririk aplikatu gabe, gorrotoa adierazten dutenak pertsona baten aurka, kolektibo bateko kide izateagatik, edo kolektibo beraren aurka.
NOLA JAKIN GORROTO-DELITUA DEN
Gorroto-delitua den jakiteko, bi baldintza hauek betetzen dituela egiaztatu behar da: (1) delitu gisa jasota dagoela, eta (2) erasotua gizarte-talde jakin bateko kide dela (kide izan ala ez) pentsatzeak edo bere ezaugarri pertsonalei lotutako aurreiritzietan oinarritutako gorrotoaren edo arbuioaren ondorioz gertatzen dela.
Gorroto sentimendua ez da delitua.
Pertsona batek delitu bat egin dezake eta, gainera, gorrotoa sentitu eraso egiten dion pertsonarekiko, adibidez, zure lankidea oso haserre badago zurekin eta eraso egiten badizu edo zure bizilagunak iraintzen bazaitu. Egoera horietan gorroto-osagai bat dago, baina banakakoa da. Gorrotoa pertsona horrekiko da, lanaren, auzotasunaren, eztabaiden, harremanaren edo liskarraren testuinguruan sortutako beste edozein egoeraren ondorioz talka egiten dutelako, non gorrotoaren, amorruaren edo haserrearen sentimenduak agertzen diren, Intolerantziaren aurkako Mugimenduak definitzen duen bezala.
Hala ere, horrelako delituetan, kolektibo jakin batekiko gorroto-osagai bat falta da. Gorroto-delituak delitu-plus bat du, ez da delitua besterik gabe kaltearekin asetzen, baizik eta ezaugarri bera duten pertsonen kolektibo osoari ematen zaion abisu edo mehatxu-mezua argia: «Horrela izateagatik bakarrik gerta dakizuke gauza bera», beldurraren bidez txertatzen diren komunitateko kide izatea saihesten saiatuz.
Gorroto-delitua ere ez da diskriminazio hutsa. Diskriminazioa askoz ere kontzeptu zabalagoa da, eta esparru zibilean eta sozialean kokatzen da batez ere, baina baita administrazioan ere. Kattalingorritik, egoera horiek eragin LGTBIfobikoaren kontzeptu zabalean sartzen ditugu.
Europar Batasunaren hitzetan (2000ko Tratu Berdintasunari buruzko Zuzentaraua): «Pertsona bat beste egoera konparagarri batean tratatzen den, tratatu den edo tratatuko den baino modu txarragoan tratatzen den ekintza edo ez-egite oro, eta itxuraz neutroa den xedapen, irizpide edo praktika batek intolerantzia dela-eta pertsonak desabantailan jartzen dituenean beste pertsona batzuekiko, xedapen, irizpide edo praktika hori objektiboki justifika daitekeenean izan ezik. Helburu legitimoa, salbu eta helburu hori lortzeko bitartekoak egokiak badira.
Gorroto-delitua ere ez da genero-indarkeria. Lehenik eta behin, genero-indarkeria gizonen emakumeen kontrako indarkeriara mugatzen da. LGTBI+ gorroto-delitu batean, emakume batek beste bati eraso diezaioke, gizon batek emakume bati eraso diezaioke eta gizon batek beste bati ere eraso diezaioke. Emakume baten aurkako indarkeria, emakume izate hutsagatik, misoginia litzateke, eta hori gorroto-delituaren barruan legoke. Aldiz, genero-indarkeria da «emakumeen senar edo bikote direnek edo izan direnek edo haiekin antzeko afektibitate-harremanen bidez lotuta daudenek edo egon direnek egiten duten indarkeria fisiko eta psikologikoko ekintza oro;, sexu-askatasunaren aurkako erasoak, mehatxuak, hertsapenak edo askatasuna arbitrarioki kentzea barne». Genero-indarkerian erasotzaileak erasotuarekiko hurbiltasun-harremana izan behar du, eta gorroto-delituaren kasuan ez da beharrezkoa. Gorroto-delituan, erasotzaileak ez du zertan erasoa jasan duen pertsona ezagutu. Erasotzailearen hurbiltasunaz aparte, genero-indarkerian patriarkatu matxistaren egoera areagotu egiten da, eta, ondorioz, emakumearekin duen harremanaren gaineko jabetza- eta nagusitasun-balioak transmititzen zaizkio.