LGTBI+ Giza Eskubideak

Mundu osoan, oraindik ere, etengabeko erasoak eta giza eskubideen urraketak egiten dira nor maite dugun, nola janzten garen edo nor garen arrazoiengatik. Gaur giza eskubideen nazioarteko eguna ospatzen dugu, eta egun horretan oinarrizko zerbaiten aldeko eskubideak defendatzen jarraitu behar dugu, hala nola, garen bezala adieraztea, afektiboki modu askean agertzea edo modu batean edo bestean janztea edo jardutea.

Munduaren goialdean eta luze-zabalean diskriminazio-modu ugari daude oraindik ere, honako hauetan oinarrituta: pertsonaren sexu-orientazioa (nork erakartzen gaituen), identitatea (nor garen edo nola definitzen garen), adierazpena (nola adierazten, janzten, orrazten edo makillatzen garen) eta ezaugarri sexualak (adibidez, genitalak, kromosomak edo maila hormonalak).

Datuak kezkagarriak dira:

• 2017ko urritik 2018ko irailera soilik, 369 transexual hil zituzten.
• Pertsona intersexual asko behartzen dira oraindik ere ebakuntza arriskutsu, inbaditzaile eta guztiz alferrikakoak egitera, eta horien bigarren mailako ondorioak, fisikoak zein psikologikoak, bizitza osorako iraun dezakete.
• Sexu bereko pertsonen arteko sexu-harremanak delitutzat jotzen dira 70 herrialdetan, eta horietako 9tan (Saudi Arabia, Iran, Sudan eta Yemen, kasu) heriotza-zigorra jaso dezakete.
• Harrotasunaren ospakizunak hainbat herrialdetan debekatuta daude, besteak beste, Saudi Arabian, Errusian, Ugandan eta, duela gutxi, Turkian (2003tik ospatzen aritu ondoren debekatu dute).
• Txetxenian bahiketak eman ziren, torturak, baita gizon gayen aurkako hilketak ere, Txetxeniar estatuaren kanpaina batek bultzatzeak dakarren larritasunarekin.
• Bangladeshen, talde armatuek LGBTI ekintzaileak matxetatu dituzte, baina Poliziak eta gobernuak ez dute neurri garrantzitsurik hartu biktimen familiei justizia emateko. Saharaz hegoaldeko Afrikako toki askotan, LGBTI populazioa identifikatua izateko beldurrez bizi da, eta horrek eraso egingo dio, edo baita erail ere.

Egoera oso kezkagarria da mundu osoko hainbat herrialdetan. Baina zifra guztiak ez dira negatiboak, eta, pixkanaka, mundu osoko hainbat kolektiboren LGTBI+ eskubideen aldeko borrokak fruituak ematen ari dira.

Gaur egun, gutxienez 43 herrialdek gorroto-delitutzat jotzen dituzte homofobia-delituak.

2019ko maiatzean, 27 herrialdek sexu bereko pertsonen arteko ezkontza legeztatu zuten, besteak beste, Argentinak, Kanadak, Irlandak, Maltak, Hegoafrikak eta Uruguaik.

Herrialde batzuetan, trans populazioak bere sexua legez onartua izatea lor dezake (nahiz eta kasu askotan prozesu umiliagarri eta oso larriak jasan behar dituzten, hala nola diagnostiko psikiatriko bat edo esterilizazio itzulezin bat), eta Argentina, Belgika, Kolonbia, Danimarka, Irlanda, Malta eta Norvegia bezalako herrialdeetan prozesu horietatik igaro gabe egin daiteke.

*** Herrialde bakoitzeko lege-egoerari buruzko informazio gehiago nahi izanez gero, bisitatu: https://transrespect.org

Europako hainbat erakundek eskubide horiek arautzen dituzte, eta nazioarteko legeriak jasotzen du pertsona guztiok dugula askatasunez hitz egiteko eskubidea. Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalak (19. artikuluan) «pertsona orok askatasunez hitz egiteko duen eskubidea» arautzen du. Pertsona askok kalte fisiko eta psikologiko larriak jasateko arriskua dute oraindik, nahiz eta legediak jasotzen duen «pertsona orok duela bizitzeko, aske izateko eta segurtasunerako eskubidea». Gainera, LTGBI+ pertsona askok bazterketa ekonomikoa eta soziala jasaten jarraitzen dugu, gure nortasunagatik, orientazioagatik edo adierazpenagatik, eta, horrela, gure «osasunerako, hezkuntzarako, etxebizitzarako eta enplegurako eskubidea» urratzen da.

Amnistia Internazionalak, adibidez, LGTBI+ populazioaren diskriminazioari mundu osoan aurre egiteko konpromisoa hartu zuen, eta horretarako gomendioak proposatu zizkien gobernuei, legeak hobetzeko moduari buruz. Kanpaina honek Grezia, Danimarka eta Norvegia bezalako herrialdeetako legedian eragin zuen, baita Taiwanen ere, bertako auzitegiek sexu bereko pertsonen arteko ezkontzaren debekua Konstituzioaren aurkakoa zela ebatzi baitzuten.

Nafarroan ere, apurka-apurka, urratsak ematen ari dira, 2017tik aurrera «8/2017 Foru Legea, ekainaren 19koa, LGTBI+ pertsonen berdintasun sozialerako». Lege honek, arlo horretan administrazio-antolaketa berria proposatzeaz gain, politika publiko berriak proposatzen ditu, hainbat neurri arautuz (horietako batzuk nahiko zehatzak) arlo hauetan: gizartea, osasuna, familia, hezkuntza, lana, gazteria, aisialdia, kultura eta kirola, nazioarteko lankidetza, komunikazioa eta polizia, eta administrazio-gaietako hainbat alderdi. Lege hori, «2019-2022 Ekintza Plana» bezala, hainbat kolektiborekin eztabaidatu zen, eta horietako batzuk hobetu daitezkeen arren, norabide onean doazen neurri asko jasotzen ditu.

Hala ere, oraindik asko geratzen da hori guztia martxan jartzeko, eta, gehiegitan, nahi baino motelago hartzen dira neurriak. Zalantzarik gabe, lege hau nahiko aitzindaria da, eta gutako askoren errealitateak hobetu ditzaketen alderdi asko biltzen ditu, Nafarroa osoko LGTBI kolektiboek urteetan egindako presioari esker. Baina ez du balio paperean jasotzeak. Neurriak hartu behar dira eta berehala hartu behar dira. Inork ez dezan inoiz bere nortasunagatik, orientazioagatik edo adierazteko moduagatik oinarrizko eskubideen urraketa jasan.

Nahiz eta LGBTI mugimenduak, zalantzarik gabe, aurrerapen nabarmenak lortu dituen, baita legegintza-arloan ere, oraindik lana dago egiteko. Antolaketa eta mobilizazioa ezinbestekoak dira; aniztasuna ikusaraziz, instituzioek legeak egin ditzaten eta baliabideak eman ditzaten presionatuz, edozein erasori aurre eginez,… Batuketa oro eta dena beharrezkoa da, gure eskubide guztiak errespetatuak ikusteaz gain, askotarikoak eta askeak adierazteko.