Lumofobia
Maiatzaren 17an, homofobiaren, transfobiaren eta bifobiaren aurkako Nazioarteko Eguna ospatzen da, ohikoak ez diren orientazio edo identitate sexualak dituzten pertsonek jasaten dituzten diskriminazioa eta irainak gaitzesteko. Batasunak indarra egiten du, argi dago, baina batzuetan jarrera diskriminatzaile horiek berak gertatzen dira pankartaren alde honetako pertsonen artean. Lumafobiaz ari gara.
«Luma izatea» esamolde arrunta erabiltzen da jarrera femeninoak dituzten gizonei erreferentzia egiteko, hau da, RAEko «machote» definizioarekin bat ez datozenak, hau da: gizon indartsua, ondo landatua, ausarta. Luma hitza, beren burua oso femeninotzat jotzen ez duten itxura edo jokamoldeak dituzten emakumeei dagokienez ere erabiltzen da. Azken horiek «kamioilari» edo «marimatxo» irainak jaso ohi dituzte; lehenengoei, berriz, «lokaza» esaten zaie, beti ere iraintzeko asmoz.
Oso barneratuta daukagu, nahi ta nahi ez, oso gizon arra batek indartsua, serioa, hautsiezina izan behar duela, eta ez duela segurtasunik eta tristurarik edo ahuleziarik erakutsi behar. Emakume batek delikatua, gozoa, hauskorra eta xarmangarria izan behar duen bezalaxe. Horrela irakatsi digu zinemak, telebistak, eskolako patioak eta familiak berak ere. Eta gizarteak gaizki onartzen du desberdina dena. Genero-estereotipoekin bat ez datozen pertsonekiko (gizon-maskulinoa eta emakume-femeninoa) ezinikusi horri lumofobia deitu zaio.
Lumafobiak berezitasun deigarri bat du, LGTBI+ kolektiboaren barruan ere gertatzen baita: portaera zapaltzailea da zapalduta dagoen talde baten barruan. Mugikorrentzako kontaktuen aplikaziotan maiz aurkitzen dira maskulinotasuna bestean eskaintzen edo eskatzen den bertute gisa nabarmentzen duten mezuak. Gay Times aldizkari ingelesak argitaratutako ikerketa baten arabera, lumarik gabeko gayen % 50ek uste dute homosexual afeminatuek irudi txarra ematen diotela kolektiboari. Gabriel J. Martín psikologoak, bere aldetik, ondorioztatzen du kolektiboaren barruko lumofobia homosexualitatearekiko homofobiatik sortzen dela; beste ikerketa batzuen arabera, berriz, lumaren ondoriozko bizipen traumatikoek luma disimulatzera edo arbuiatzera eramaten dute, arbuio-egoerak edo arrisku-egoerak saihesteko.
Nolanahi ere, isekak eta marjinazioak eragindako min pertsonalaz gain, lumofobiak ondorio diskriminatzaileak ditu eremu profesionalean ere. Zuzendarietako bat sustatu behar duen enpresa errespetagarri batek, hautagaien profesionaltasunaz gain, ziur aski aztertuko du ea nahi duen mutil afeminatu izatea konpainiak kanpora proiektatzen duen irudia. Oso normalizatuta dago, adibidez, gay amaneratu batek bihotzeko programak aurkeztea -arinkeria eta esamesak bere ingurune naturaltzat hartzen direlako-, baina inoiz ez albistegi serio bat. Era berean, gertagaitza da Eguraldia aurkezten duten neskak gazte eta oso femeninoa ez izatea.
Gure gizarteak aurrera egin du LGTBI+ pertsonak jasotzeko eta babesteko, baina beste kontu bat da genero-adierazpenei aurre egitea. Germán Sánchez tuiterlariak ironiaz baieztatzen du “gay izatea ondo dagoela, nabaritzen ez bazaizu behintzat”.
Munduan zehar luma harrokeriaz paseatzen dutenek, horretarako eskubide osoa izateaz gain, taldea ikusarazten eta LGTBI+ eskubideak lortzen lagundu dute eta asko lagundu dute. Bidezkoa da bere meritua aitortzea, zuri-beltzeko panorama triste bat marraztu beharrean. Pertsonak mila kolorekoak garelako.