Gorroto delituak
1773
page-template-default,page,page-id-1773,stockholm-core-2.3,select-theme-ver-8.9,ajax_fade,page_not_loaded,menu-animation-underline-bottom,header_top_hide_on_mobile,,qode_menu_,wpb-js-composer js-comp-ver-6.6.0,vc_responsive

Gorroto Delituak

Gorroto-delitua Zigor Kodean jasotako delitu-egintza bat da. Haren berezitasuna da zuzentzen denaren ezaugarri pertsonalengatik egiten dela; arraza, erlijioa, desgaitasuna, sexu-orientazioa, sexu- edo genero-identitatea, etnia edo delituaren xede den pertsonaren jatorria, edo egintza hori egiten duenak uste duelako pertsona hori kolektibo jakin batekoa dela eta aipatutako ezaugarri pertsonalak dituela. Pertsona bati, haren hurbilekoei, haren jabetzei eta pertsona-talde bati zuzenduta egon daiteke, edo, are gehiago, pertsona jakin bati zuzendu beharrean, kolektibo oso bati zuzendua egon.

 

Delitu mota horien azpian biktima kide den kolektibo osoari zuzendutako mehatxu bat dago. Delitu-egintza pertsona jakin baten aurkakoa izan daiteke, baina kaltearen mehatxua dagokion kolektiboari zuzentzen zaio. Oinarrizko Eskubideen Europako Agentziaren arabera, gorroto-delituen % 90 ez dira salatzen, eta, beraz, oso garrantzitsua da gure duintasunari eraso dioten eta ezikusiarena egiten ari diren kasu horiek guztiak berreskuratzea.

 

Gorroto-delitua nahiko kontzeptu berria da, eta “hate crime” kontzeptu anglosaxoian du jatorria. Europar Batasuna azken hamarkadan legeak egiten ari da horrelako egoeren aurka borrokatzeko. Definizio labur eta argiena OSCEk (Europako Segurtasun eta Lankidetzarako Erakundea) definitu zuen aitzindaria izango litzateke: “Gorroto delitu bat arau-hauste penal bat da, desberdinarekiko aurreiritziak eragindakoa”.

 

Geroago, gorroto-delituaren kontzeptua honela definitu zen modu zabalagoan:

“Arau-hauste penal oro, pertsonen eta jabetzaren aurkako arau-hausteak barne, baldin eta biktima, arau-haustearen lekua edo objektua ‘arraza’, jatorri nazional edo etnikoan, hizkuntzan, kolorean, erlijioan, adinean, disfuntzio fisikoan edo mentalean oinarrituta egon daitekeen talde batekiko lotura, harreman, afiliazio, laguntza edo ustezko kide izateagatik hautatzen bada”.

 

Horrela, zigor penala ezar dakieke gorrotoa, diskriminazioa edo indarkeria eragiten duten modu eta inguruabarrei, giza duintasunaren eta diskriminaziorik ezaren balio konstituzionalak hautsiz.

1. Pertsona baten aurka egin daitezkeen delitu generikoak, baldin eta Zigor Kodearen 22.4 artikuluko bereizkeria edo gorrotoaren astungarria gertatzen bada.
2. Delitu espezifikoak, berez eta inolako astungarririk aplikatu gabe, gorrotoa adierazten dutenak pertsona baten aurka, kolektibo bateko kide izateagatik, edo kolektibo beraren aurka.

NOLA JAKIN GORROTO-DELITUA DEN

Gorroto-delitua den jakiteko, bi baldintza hauek betetzen dituela egiaztatu behar da: (1) delitu gisa jasota dagoela, eta (2) erasotua gizarte-talde jakin bateko kide dela (kide izan ala ez) pentsatzeak edo bere ezaugarri pertsonalei lotutako aurreiritzietan oinarritutako gorrotoaren edo arbuioaren ondorioz gertatzen dela.

Gorroto sentimendua ez da delitua.

Pertsona batek delitu bat egin dezake eta, gainera, gorrotoa sentitu eraso egiten dion pertsonarekiko, adibidez, zure lankidea oso haserre badago zurekin eta eraso egiten badizu edo zure bizilagunak iraintzen bazaitu. Egoera horietan gorroto-osagai bat dago, baina banakakoa da. Gorrotoa pertsona horrekiko da, lanaren, auzotasunaren, eztabaiden, harremanaren edo liskarraren testuinguruan sortutako beste edozein egoeraren ondorioz talka egiten dutelako, non gorrotoaren, amorruaren edo haserrearen sentimenduak agertzen diren, Intolerantziaren aurkako Mugimenduak definitzen duen bezala.

Hala ere, horrelako delituetan, kolektibo jakin batekiko gorroto-osagai bat falta da. Gorroto-delituak delitu-plus bat du, ez da delitua besterik gabe kaltearekin asetzen, baizik eta ezaugarri bera duten pertsonen kolektibo osoari ematen zaion abisu edo mehatxu-mezua argia: “Horrela izateagatik bakarrik gerta dakizuke gauza bera”, beldurraren bidez txertatzen diren komunitateko kide izatea saihesten saiatuz.

Gorroto-delitua ere ez da diskriminazio hutsa.

Diskriminazioa askoz ere kontzeptu zabalagoa da, eta esparru zibilean eta sozialean kokatzen da batez ere, baina baita administrazioan ere. Kattalingorritik, egoera horiek eragin LGTBIfobikoaren kontzeptu zabalean sartzen ditugu.

Europar Batasunaren hitzetan (2000ko Tratu Berdintasunari buruzko Zuzentaraua): “Pertsona bat beste egoera konparagarri batean tratatzen den, tratatu den edo tratatuko den baino modu txarragoan tratatzen den ekintza edo ez-egite oro, eta itxuraz neutroa den xedapen, irizpide edo praktika batek intolerantzia dela-eta pertsonak desabantailan jartzen dituenean beste pertsona batzuekiko, xedapen, irizpide edo praktika hori objektiboki justifika daitekeenean izan ezik. Helburu legitimoa, salbu eta helburu hori lortzeko bitartekoak egokiak badira.

Gorroto-delitua ere ez da genero-indarkeria.

Lehenik eta behin, genero-indarkeria gizonen emakumeen kontrako indarkeriara mugatzen da. LGTBI+ gorroto-delitu batean, emakume batek beste bati eraso diezaioke, gizon batek emakume bati eraso diezaioke eta gizon batek beste bati ere eraso diezaioke. Emakume baten aurkako indarkeria, emakume izate hutsagatik, misoginia litzateke, eta hori gorroto-delituaren barruan legoke. Aldiz, genero-indarkeria da “emakumeen senar edo bikote direnek edo izan direnek edo haiekin antzeko afektibitate-harremanen bidez lotuta daudenek edo egon direnek egiten duten indarkeria fisiko eta psikologikoko ekintza oro;, sexu-askatasunaren aurkako erasoak, mehatxuak, hertsapenak edo askatasuna arbitrarioki kentzea barne”. Genero-indarkerian erasotzaileak erasotuarekiko hurbiltasun-harremana izan behar du, eta gorroto-delituaren kasuan ez da beharrezkoa. Gorroto-delituan, erasotzaileak ez du zertan erasoa jasan duen pertsona ezagutu. Erasotzailearen hurbiltasunaz aparte, genero-indarkerian patriarkatu matxistaren egoera areagotu egiten da, eta, ondorioz, emakumearekin duen harremanaren gaineko jabetza- eta nagusitasun-balioak transmititzen zaizkio.