Gizartea – Kattalingorri

Gizartea

-1

archive,category,category-gizartea,category-297,stockholm-core-2.3,select-theme-ver-8.9,ajax_fade,page_not_loaded,menu-animation-underline-bottom,header_top_hide_on_mobile,,qode_menu_,wpb-js-composer js-comp-ver-6.6.0,vc_responsive

28 mayo, 2023

Nork gobernatzen duen erabakitzea

Ez da ohikoa hauteskundeen bezperan kargu politikoak betetzen dituzten pertsonak ebaluatzea. Ohikoa dena da esatea denak berdinak direla, denak joaten direla herriari begiratu gabe, etab. Baina pertsona horiek gure zergetatik kobratzen dute beren lanagatik.

Gainera, gure botoengatik aukeratuak dira. Horregatik, gure gizartearen arazoetan erantzukizunak eta eraginkortasuna eskatzeko eskubidea (eta betebeharra) dugu. Horretan datza demokrazia ere. Gure botoa eskatzen baduzu, emaitza koherenteak eskatzen dizkizugu gure ongizaterako eta aurrerapen sozialak sortzeko, gobernuek herriaren beharrak bete ditzaten. Landu duzunak gure beharrak asetzen ez baditu, herriaren bizitzaren alde beharrezkoak diren aurrerapen sozialak ez baditu asetu, ez dugu zu berriz bozkatu beharra, zure lana ez baita ona izan.

Eta orokortzea ere ez dirudi egokia: politikan erantzukizun-postuetatik aritzen direnak pertsonak dira eta, guztiek bezala, gutxi gorabehera asmatzen dute, edo hemen asmatu eta han porrot egiten dute, edo batzuek asmatu egiten dute zerbitzatzen duten herria kontuan hartzen dutelako, eta beste batzuek ez dute asmatzen, beren interesei gehiago begiratzen dietelako. Hori ebaluatu behar da aukeratzeko orduan. Gerta daiteke, halaber, hautagaitza berean kalitatezko lan politikoa egiten duten pertsonak egotea, gizatasunez; beste batzuek, berriz, kobratu besterik ez egiten dute ondoen. Gure kasuan, botoa pertsona bakoitzarena denez, gure erabakia gehiago oinarritzen da egindako lanagatik kanpainako promesa eta leloengatik baino.

Jarri dugunetik beste sektore bat ere badago, guk aukeratu ez ditugunak: erantzukizun politikoko karguetarako izendatutako pertsonak, hautestontzietan aukeratuak izan direnak. Adibidez: Nafarroako Berdintasunerako Institutuko (NABI) zuzendaria bozketetan ordezkaritza lortu dutenek izendatzen dute, ez hautestontzietan. Zuzendari horren lana txalotzekoa balitz, txalo hori berarentzat eta izendatu zuenarentzat izango litzateke. Bere lana ez bada egokia izan, porrota bai kargua betetzen duenarena, bai izendatu zuenarena eta saileko arduradunarena izango da.

Bitxikeria bat da hori: NABI, Lehendakaritza eta Barne Sailaren barruan dago, eta haren lanaren eta okupazioaren % 80 Foruzaingoarentzat da. Ez al dago sail egokiagorik Berdintasunerako Institutua koordinatzeko? Ez al da Berdintasuna askoz ere gai transbertsalagoa eta nonahikoagoa izan behar gobernu-sail guztietan? Gobernu-antolaketaren azken arduraduna presidentea da, kromo-banaketak zerikusi handiagoa du umekeriarekin eta inprobisazioarekin: (Lagutzen badidazu zerbait irabaziko duzu, gehiago laguntzen badidazu, oraindik gehiago eskuratuko duzu)

Behar ez dena itzuliz: NABIk ez luke sail horretan egon behar; Berdintasunak zeharkakoa izan behar du, eta kontzientzia sortu beharrekoa legea betetzen dela zihurtatzeko, konstituzio-bermeak eta giza eskubideak betetzera begira, eta ez laguntza bidez aldatzen den kromoa; Berdintasunak gobernu-maila gorena izan behar du, ez jarduera minimoko eta eskubideen eta zerbitzuen murrizketako Institutua, kasu Kattalingune LGTBIQ+ eskubideetarako zerbitzu publikoa.

Hau da, hizki hauekin Chivite lehendakaria gaitzetsi nahi dugu, nahiz eta auteskunde kanpainan argazkiak atera ortzadar-banku batean, nahiz eta maiatzaren 17an LGTBIQ+ kolektiboen aldeko adierazpenak egin, nahiz eta Kattalinguneren lana eta emaitzak haztatu. Nafarroako Gobernuko azken arduradun gisa, NABIk Kattalinguneri egindako murrizketa izugarrien erruduna da, diruari, langileriari, lanerako gaitasunari eta gizatasunari dagokienez.

Remirez lehendakariordea murrizketen bultzatzaile gisa gaitzesten dugu, NABI bere sailaren menpe dagoelako, zerbitzuaren jarraiperenaren kontrako murrizketak defendatu dituelako, egia esan, edukiz, lanez eta zentzuz hustu du zuzendariordetzaren bitartez.
Suspenditzen dugu, zero borobil batekin, Izturizek NABIren zuzendaritzan egiten duen lana. Kattalingune lanean ari zen egungo zuzendaria iritsi zenean.

Azken lau urte hauetan LGTBIQ+ zerbitzua hazi egin da, bertako langileen lanari esker, Kattalingorriren kudeaketari esker, talde parlamentarioek proposatutako eta onartutako aurrekontu-partidak gehitzeari esker eta NABI inplikatu ez den arren. NABIko zuzendaria, gutxienez, Kattalingorrirekin bildu zitekeen, funtzionamendu normalizatuan. Orduan ez zuen halakorik egin, eta uko egin dio guri harrera egiteari bere murrizketa azkarrak iragarri zituztenetik. Deitu dugu, idatzi dugu, erregutu, eta ez digu inoiz aurpegirik eman, ezta harrerarik egin ere. Bere azken erantzuna izan zen: – Ezer ez dugu hitz egin behar, ateratzear nago eta. Nomina jasotzerakoan atzera botako duzu argudio horrekin? Zure karguak beste izendapen bat izan arte irauten du, eta guri begietara begiratzera ausartzen ez bazara, dimititu egin beharko zenuke. Beti esaten dugu bikotekidearen hiltzaileak, lehenik hil eta gero bere buruaz beste egiten duenak, alderantziz egin beharko lukeela: lehenik bere buruaz beste egin.

Horrela esaten diogu NABIko zuzendariari: utzi kargua murrizketak aplikatu eta Kattalingune zerbitzu publikoaren heriotza sinatu aurretik. Demokraziak, zu bozkatua izan ez zinen arren, behartzen zaitu har gaitzazun, hitz egin dezagun, negozia dezagun, demokraziak ez dizu inoiz baimenik ematen modu autoritarioan erabakiak hartzeko kaltetuak kontuan hartu gabe eta. Zentzu horretan, Remirez kontseilaria zuzendaria bezain erruduna da. Era berean, Isturiz NABIko zuzendari izendatu zuena eta estatuan kalitate handikoa eta oso nabarmena zen zerbitzu publiko baten murrizketak defendatu dituzten “medinaznarezak” ere aipatu nahi ditugu.
Hemendik, gure izenean hitz egiteko baimena kentzen dizuegu eta pertsona gisa gaitzesten zaituztegu funtzio publikoa betetzeko. Ez du balio demokrazia eta haren izendapen daktilak erabiltzea aginpide dictatorial bat egiteko. Hau da “pentsatzen duguna defendatzeko” dugun modua.

Alizia Izal Elorz eta Arraitz Koch Elizegi, Kattalingorriko kideak.

19 julio, 2022

Familia, kontzeptu garrantzitsua.

Batzuek familia kontzeptuarekin amaitzea proposatzen dute, beste batzuek kontzeptu hori zabaltzea proposatzen dute, hainbat eztabaida daude kontzeptu horren inguruan, zer den, nork osatzen duen, zergatik osatzen den horrela, zein den bere jatorria…

Kattalingorritik, garrantzitsua iruditzen zaigu ezagutzea eta ikusaraztea zein zabala den familiaren kontzeptua eta modua, familia zaintza-, garapen- eta euste-sare gisa ulertuta.

Familia kontzeptua sortzeko moduei buruz gehiago jakiteko, Alizia Pano, Victor Domingo eta Anouar Merabetekin hitz egin dugu eta bideo honetan jaso dugu.

Eskerrik asko, zuen gogoetak gurekin partekatzeagatik.

29 junio, 2022

Joan eta itzuliko armairuak

Aurtengo ekainaren 28ko kanpaina adineko pertsonei eskainita dago, eta horregatik aprobetxatu nahi dugu oso ezaguna ez den baina gero eta ohikoagoa den arazo bat mahai gainean jartzeko; adinekoen egoitzetan armairura itzultzea.
Diktadura frankistan jaio eta bizi izan diren pertsonez ari gara, batzuetan trantsizioaren garai ilunaz, isiltasun- eta lotsa-garaiez, non LGTBI+ egoera zerbait bekatuzkotzat ez ezik, delitu eta gaixotasuntzat ere hartzen baitzen. Urteetako borrokaren eta iraunkortasunaren ondoren, gaur egun dugunarekin zerikusirik ez duen egoera horri aurre egitea lortu duten pertsonak.
Aurrerapenak asko izan badira ere, LGTBI+ adineko pertsonek LGBTI+ izateagatik diskriminazioa jasateaz gain, edadismoagatik ere pairatzen dute, adinagatiko diskriminazioa. Are gehiago ikusezin bihurtzen ditu, eta egoera ahulagoetan kokatzen ditu.
Horri gehitu behar diogu adinekoen egoitzek dakarten armairu berria. LGTBI+ pertsonek batzuetan ez dituzte egoitza hauek leku seguruak sentiarazten, eta, horregatik, beren identitatea edo sexu-egoera ezkutatzen dute berriro. Onartuak ez izateko beldurra, lotsa edo LGTBi+ adinekoen ikusezintasuna dira egoitza batean sartzen diren unean berriro argitara ateratzen diren faktoreak. Horregatik, pertsona horietako askok beren bizitzako azken etapa honetan ezkutatzea erabakitzen dute.

Askotan egoera hori gaindituta zutela zirudien; izan ere, pertsona horietako askok beren sexualitatea normaltasunez bizi ahal izan dute urteetan zehar, eta “etxez aldatzeagatik” irauli egin behar izan dute. Giltzaz itxita zirudien armairu batean sartu behar izan dute berriro.
Horregatik, kolektiboaren aldarrikapenetako bat LGTBI+ egoitza-baliabideak sortzea da. Lehen urratsa emanda dago, Abenduak 26 Fundazioak LGTBI+ kolektiboaren historiari hurbiletik begiratzea suposatzen duen proiektu bat jarri du abian eta, horren bidez, LGTBI+ pertsonentzako lehen egoitza publikoa irekitzea lortu du Villaverden, Madrilen. Askoren artean lehena izatea espero dugu.

2 noviembre, 2021

Konzienziazio intersexuala

Intersexualitatearen Kontzientziazioaren eguna (urriak 26) eta Intersexulaitatearen Elkartasunaren eguna (azaroak 8) direla eta, azaroaren 4an, “Hermafroditas a Caballo o La Rebelión del Deseo” antzezlanaz eta solasaldiaz gozatu ahal izango dugu Nafarroako Antzerki Eskolan. Intersexualitateaz lehen pertsonan hitz egiten duen obra honek, alde batetik, intersex gorputzen isiltasuna eta indarkeriak salatzeko tresna izan nahi du, eta, bestetik, gorputz desberdinak ospatzeko tresna.

Gainera, intersex pertsonen arteko sareak sortzeko eta pertsona guztiak gorputzei buruzko elkarrizketa berriak idaztera interpelatzeko proposamena izan nahi du. Horri guztiari buruz gehiago jakiteko eta intersex errealitatea hurbilagotik begiratzeko, Laura Vila Kremer, Raquel Loscos eta Victor Ramirez Tur elkarrizketatu ditugu.

Pixka bat gehiago ezagutu nahi zaituztegu:

R.L: Gu “Que no salga de aquí” taldea gara, intersexualitateen inguruan ikertzea eta sortzea helburu duena. Xehetasunei helduz, Laura Vila Kremer aktore eta aktibista intersex eta feminista, Victor Ramírez Tur, Artearen Historian doktorea, beti gorputzean zentratuta dagoen ikerketa-ildo batekin. Arteak gorputza nola islatzen duen, eta gorputzaren azalpen horien berreraikipienean Artearen Historian eta performancean oinarrituta dagoen ikerketa ildoa. Eta Raquel Loscos gidoilaria, antzerkigilea eta antzerki-zuzendaria gara. Nor garen hobe azaltzeko, gure kolektiboa, hiru hanka hauen gainean sostengatzen den mahai bat bezalakoa dela pentsatzea gustatzen zaigu: hanka aktibista bat, hanka akademiko bat, edo akademiaz jabetu nahi duena eta hanka bat arte bizietan oinarrituta. Horrela azaltzea gustatzen zaigu, gu kolektibo bat izateaz gain, oso lagunak garelako. Ikus-entzunezko komunikazio fakultatean ezagutu genuen elkar, eta ordutik ikusi dugu, 18 urte genituela, nola garatzen genuen bakoitzak gure karrera esparru horietan, akademian, aktibismoan eta arte bizietan. Orduan, puntu jakin batean, 10 urteko ibilbidea eta gero, ikusi dugu gure berezko ikasketa eta ahalmen hauek, kolektibo hau eratuz, batu genitzakeela. Eta horretan ari gara.

Intersexualitateak, eredu bitarrarekin bat ez datozen ezaugarri sexual horien dibertsitate posibleagoa, naturalagoa besterik ez bada ere, batez ere indarkeria oso zehatza jaso duten gorputzak dira.

Azaroaren 4an, Iruñean, arratsaldeko 19:00etan, “Hermafroditas a Caballo o La Rebelión del Deseo” اantzelana egingo duzue Nafarroako Antzerki Eskolan. Jarduera hori Harrotu Iruñeako LGBTI Zentruaren udazkeneko programazioaren barruan dago, intersex errealitatearen ikusgarritasunaren inguruan. Azalduko zenukete zer esan nahi duen intersexualitateak, errealitate hori ezagutzen ez dutenentzat?

L.V.K.: Niri intersexualitateak, eta uste dut intersex aktibismotik beste kide batzuekin horrela definitzen ditugula, anatomia sexualari dagokionez, egon daitezkeen aukera guztiak bezala definitzea gustatzen zait, hau da, kromosoma sexualen, barneko eta/edo kanpoko anatomia genitalen, gonaden eta hormonen konbinazio mota guztiak, gorputz ar eta, beraz, maskulinoen edota gorputz emea, beraz, emakumea eta femininoa, ohiko definizio bitar horretan alegia sartzen ez direnak.

Arra eta emearen arteko sailkapen anatomiko bitar horrek gainera, azkenean ere gure generoa eta desioa ere sailkatu duela badakigu. Biologiatik bertatik arau bitar hori kolokan jartzen edo zalantzan jartzen duten aukera anatomiko horiei guztiei intersexualitateak deitzen diogu.
Egia da, sexu-ezaugarrien konbinazioan dibertsitate naturalez, osasungarriez, desiragarriez bakarrik hitz egiten ari bagina, edonork esan lezakeela, edozein klitoris askotarikoa dela eta beste batekin alderatuta desberdina dela, zakil guztiak desberdinak direla, bagina guztiak, bulba guztiak. Hau da, aniztasunak, asko daude. Mundu guztiak ez du bere kromosoma sexualetarako sarbiderik, ezta bere hormona-mailetarako ere.

Nahiz eta intersexualitateak horrela definitzen ditugun, hau da, eredu bitarrarekin bat ez datozen ezaugarri sexualekin osatutako gorputz anitzak eta naturalak bezala, elemetu amankomun bat nabarmentzen dugu, indarkeria oso zehatza jaso duten gorputz horietaz ari garela alegia.. Eta hori da intersex esperientziak batzen dituena, ez bakarrik gorputza, gorputza bera baita, diagnostikoaren aurretik eta ondoren.

Intersex esperientzietan bat egiten duena, gorputz horiek ahokarazteko, argi eta garbi, indarkeria sozial bat, indarkeria mediko bat, indarkeria heteropatriarkal bat jaso dutela. Batzuetan, jaiotzan, aniztasun genital nabaria dagoelako. Beste batzuetan ordea, nerabezaroan, aldaketak ez direlako bigarren mailako sexu-ezaugarrietan espero direnak. Batzuetan, helduaroan ere, intersexualitatearen diagnostikoa jaso duen jendea egon da. Hau da, intersex zarela jakiteko modu asko daude, baina gaur egun, oraindik ere, zoritxarrez, esperientzia horiek batzen dituena, hauek jaso duten indarkeria da. Bai diagnostikoa egiteko unean, edo diagnostikorik ez egiteko unean, hau da, informazioa eskuratzeko aukera nahikorik ez izatea edota osotasun fisikoaren eskubide urraketa sistematikoa pairatzearakoan.

Intersexualitateak gorputzen aldagarritasun gisa soilik azaldu nahiko genituzke, anatomikoki, sexualki askotarikoak baitira, baina oraingoz, zoritxarrez, indarkeria handia dago gorputz-esperientzia horien atzean eta elementu amankomun hori kontutan harturik definitzen ditugu.

Eta azkenik, garrantzitsua iruditzen zait indarkeria sozial eta mediko hori pairatzen duten intersex gorputzek hasierako diagnostiko bat jasotzen dutelako dela argi uztea. Diagnostiko horrek zerikusia du gorputz horiek medikuntzaren arabera gorputza osasuntsua izatea eragiten duten parametro mediko bitarren barruan ez sartzearekin. Hau da, parametro mediku horietan banago, nire kromosomengatik, nire barne-barrabilengatik, nire klitorisarengatik, nire baginarengatik, nire zakilarengatik edo dena delakoarengatik, oso medikalizatzailea den diagnostiko patologizatzaile bat jasotzea suposazten du. Gertatzen dena, denok zeharkatzen gaituen sexu-aniztasun horren zati bat, ez dela parametro mediko horietan sartzen. Baina horrek ez du esan nahi anatomia-mailan, gorputza hauek askotarikoa ez direnik, intersexualitate diagnosia duten gorputzek jaso duten indarkeria ez duela jaso besterik ez du esan nahi. Baina eraikuntza soziolukturalaren eraginez, parametro horietan sartzen garenak, ez dezagun ahaztu medikuntza ere, eraikuntza soziokulturala dela, indarkeria zehatz hori jasotzen dugunak gara.

Argitzearren, batzuetan medikuntza neutrala dela dirudielako, gure gorputza eta biologia zaintzeko dagoela, baina medikuntza historikoki eta soziokulturalki eraikitako kontakizuna ere bada, eta horrek parametroak, baita intersexualitatea diagnostikatzen dutenak ere, aldakorrak izatea eragiten du.

Eta guzti honi dagokionez. Nondik sortu da proiektu hau? Eta zer helburu lortu nahi dituzue proiektu horrekin?

V. R. T: Proiektuaren jatorria oso zehatza da. 2019an antolatutako Bartzelonako Cabaret Trans-an (http://cabarettrans.com/) parte hartzeko gonbidapenaren zati bat da. Cabaret Trans-an, Trans bizipenak ospatzeko ekitaldia da, Bartzelonan duela 10 urte baino gehiagotik antolatzen dena, gehienetan Francesca Bonnemaison Espai-an. Hiriaren erdigunean. Miquel Missek, urte horretan, Laura Vila intersex aktibista ez ezik, aktorea ere badela jakinda, kabaret horren parte izango zen pieza txiki bat egitera gonbidatzen gaitu. Kabaren honetan, Trans errealitatea historikoki espazio honetan erdigunean dagoen arren, “I” letraren eta “T” letraren artean aliantzak ehuntzeko aukera bezala planteatuko da. Pentsatu ondoren, Raquel, Laura eta hirurok pieza txiki batean hasi ginen lanean, guar egungo kolektiboari titulua emango diona. Hain ondo sentiarazten gaitu, ezen pieza hori hedatu egin behar dela erabakitzen baitugu, proiektu askoz zabalagoa bihurtuz, hau da, Hermafroditas a Caballo o la Rebelión del Deseo proiektua eratuz. “Que no salga de Aquí” 15 minutuko pieza moduko honek, guztiz harremanduta dago, orain Iruñean aurkezten dugun obrarekin, eta dagoeneko modu independentean ibili den pieza ere bada. LGBTI jaialdietan, baita hezkuntza-espazioetan ere. Batzuetan, antzerki forum gisa, 15 minutuko pieza hau aurkeztu ondoren, intersexualitateen inguruko eztabaida edo informazio gehiago eskaintzen da. Oraingo piezarekin, 3 ardatz planteatzen ditugu: salaketaren eta ikusgarritasunaren ardatza, ospakizunaren ardatza eta proposamenen ardatza.

Pieza honetan, ikusleek intersex pertsonek bizitako indarkeria guztien salaketak ezagutu ahal izango dituzte, eta, era berean, haien ondoezak ikusarazi ahal izango dituzte. Bigarren ardatza gorputzen aniztasun liluragarri hau ospatzeko da. Desirazko lurraldetzat, bizigarritzat, lurralde liluragarritzat, erreklamatu beharreko lurraldetzat ere hartzen diren gorputzak izan daitezela proposatuz, arau bitarra hausten dutelako, are gehiago gai horiek guztiak, ikusezin bihurtu, oztopatu edo baztertu direnean.

Eta, jakina, pieza hau zirkuito eszenikoan, LGBTIQ politika publikoetan edota hezkuntza-inguruneetan mugitu daitekeenez, bira eman dezan eta ahalik eta gehien zirkulatu dezan nahi dut. Beraz, oso eskertuta gaude Iruñean egingo den lehen geldialdi honengatik, pieza hau aurkeztuz, ahalik eta gehien zirkulatzen jarraitzea espero baitugu.

Gure bizipenak jasotzen dituen artxibo bakarra artxibo mediko bat izateaz nazkatuta gaude.

Proiektu hau mito hermafroditak gaur egun arte izan duen bilakaera arakatzen duen ipuin gisa aipatzen duzue, eta, are garrantzitsuagoa dena, istorioa nola aldatzen den, batek historia berriz bereganatzen duenean eta lehen pertsonan kontatzen duenean. “Zuen bizipenak jasotzen dituen artxibo bakarra artxibo mediko bat izateaz nazkatuta zaudetela” adierazi duzue escocesa.org-en. Zeintzuk dira intersex errealitateari buruz lehen pertsonan kontatu ez den Historia honek sortu dituen kalteak, alborapenak edo diskurtso mugatuak? Eta zein da zuen narrazioa? Hemendik ere sustatu nahi duguna, guztiok zeharkatu gaitzan.

L.V.K: Intersexualitateen inguruan mito asko sortu dira, hala nola, bi sexu dituela, hermafroditismoarekin zerikusia duela, hirugarren sexukoak diren gorputzak direla.. Pertsona intersexualok ez ditugu bi sexu, bi sexu ez daudelako; horrek esan nahi du bi sexu baliodun bakarrik daudela, eta ez da horrela. Sexua, arau bitarra iraunarazi nahi duen logika batetik azaltzen saiatu arren, ez da horrela. Sexua continuum oso bat da, eta, aipatu dudan moduan, batzuetan, adierazle mediko horien eraikuntza hori dela eta, badira gorputz batzuk kontakizun arauemailearekin bat ez zetozenak. Gorputz horiek, historikoki kolokan jarri izan dute kontakizun hori, eta ez zen komeni hortik sexuak azaltzea. Intersex-pertsonok ez ditugu bi sexuak, ezta geure burua sortzeko ahalmen ere. Barraskilo hermafroditaren mito hori dago, baina egia da hitz horretaz jabetu garela, eta hura edertu eta etsi nahi dugu. Eta ez gara hirugarren sexuko moduka bat, hirugarren lauki horrek, estigmatizatu besterik ez baikaitu egiten. Intersex aktibismotik, gutxienez, Europako eta mendebaldeko aktibismotik, bertara jo baitugu gehien, eta nahiz eta herrialde batzuetan hirugarren lauki bateko proposamenak egin diren sexuaren aipamenean, ez dugu hirugarren lauki hori aldarrikatzen.

Intersex pertsonak ere, ez gaude gaixorik, ez dugu ez malformaziorik ez patologiarik, gure gorputzak osasuntsu daude, baina ez dizkigute azaldu. Eta azaltzen ez dena, ezin da imajinatu, eta irudikatzen ez dena, ezin da desiratu.

Mito horiek guztiek elikatu dute gurea ez zen kontakizun hori. Lehen pertsonan ez zen kontakizuna. Guk protagonista izateko apustua egiten dugu, geure historia azaltzeko, intersex istorioen kontakizun kolektiboa ehuntzeko. Eta nolabait, kontakizun horrek publiko endosexa interpelatzea nahi dugu, hau da, intersex ez diren pertsonak. Eta, batez ere, gorputz guztietan dagoen aniztasunetik enpatizatu ahal izateko eskatzen du. Izan ere, araua hausten duten gorputzak asko dira, izan ere, guk uste dugu gorputz guztiek hausten dutela, oso zaila baita heteronormaren aginduak betetzea. Oso zaila da, sistema heteropatriarkala oso sistema zurruna delako pertsona guztientzat, eta ez dagoelako inor % 100 gizonezkoa eta % 100 emakumezkoa. Hori ezinezkoa da. Intersexak ez diren, baina beren aniztasunetik bertatik gorputz horiek jaso duten indarkeria uler dezaketen esperientzia horiek interpelatu nahi ditugu. Indarkeria jasotzen duten gorputzak asko direlako. Lagun potoloak, bollerak, dibertsitate funtzionala duten lagunak, lagun arrazializatuak… lagun askok uler dezakete. Baina ez bakarrik indarkeria heteropatriarkal jakin bat jasotzen dutenak, baita edozein gorputz ere. Eta hori lortu nahi dugu, enpatia eragin dezaketen eta intersex kontaketa ez ezik, guztien kontakizuna ere izango den kontakizun bat ehuntzen lagun diezaguketen beste istorio horiek interpelatzea.

Beraz, utopia bada ere, etiketak kentzea da gure helburua. Zeren intersex gorputz bat, zapalkuntza jasotzen duten beste gorputz motak dauden arren, gure gorputzen posibilitate naturalaren zati gisa ulertzen den egunean, orduan intersex kategoriak ez du zentzurik izango, intersex kategoria gorputz horiek jasotzen duten indarkeriatik sortzen baita. Zentzu horretatik, etiketa horiek guztiak desagertu ahal izatea nahi dugu, baina ez denok askotarikoak garela dagoeneko gizarteak ulertu duelako, hori ulertzeko bidean gaudela uste baitut, baizik eta gorputz horiek jasotzen dituzten indarkeria guztiekin amaitu delako.

Hainbat pertsonak intersexualitateari buruzko bizipenak kontatzeko modua bilatu behar genuen, oso esperientzia isilak direlako, oso sufrituak, eta baliteke armairuan jarraitu nahi izatea.

Intersex horda dei egiteaz ari zarete. Hermafrodita zaldiz, ez duzue gerrari gisa aurkezten, baizik eta orain arte pentsaezinak eta, beraz, desiratzen zailak diren gorputzak biltzeko gai den maitale gisa. Hau, zuen proiektua garatzeko orduan funtsezkoa izan dela uste dugu. Zer esan nahi duzue deialdi honekin? Zergatik behar dira intersex hordak?

R.L.: Hau oso motibazio indartsua da sortze-prozesuaren hasieratik. Horda hitzean soilik, denbora luzea eman genuen erreklutatu nahi genuena zehazki zer zen erabakitzeko. Armada bat zen, gerrilla bat zen… eta horda batera iritsi ginen eragile desantolatuaren ideia zuelako, eta hori sustatu nahi genuen. Intersex ahotsak elkartze hori «Que no salga de aquí” piezatik sortu zen, hau da, kolektiboari izena ematen dion «Hermafroditas a Caballo» obraren aurreko lanetik. Bide batez, intersexualitatea diagnostikatutako pertsona askok jasotzen duten esaldi testuala da. Ez azaltzeko eskatzen zaie, horrek bizitza hondatuko dielako, eta arazo nagusia hor dago, ez partekatze horretan.

«Que no salga de aquí» ikuskizunean, intersexualitatearen ahotsa bat zen. Laura Vilarena zen. Ahots bakarra zen eta pertsonaia ezberdinak zeuden, eta esperientzia bakar batetik abiatzen zen. Nahiz eta egia izan, zure esperientzia ez dela zurea bakarrik, gauza askotatik edaten duzulako, partekatzen dituzulako, bizipen zehatz bati buruz ari ginen. Eta horregatik, bigarren ikuskizun honetarako, bizipen hau partekatua izatea nahi genuen, ahots asko biltzea eta gure ikuskizunerako bat egitea.

Alde batetik, fikzioan egin nahi genuen, istorioan pertsonaiak horda honen parte izatera nola heltzen ziren azaldu nahi genuen, baina konturatu ginen errealitatean ere egin behar genuela. Hau da, pertsona ezberdinek intersexualitateari buruz dituzten bizipenak kontatzeko modua bilatu behar genuela, oso esperientzia isilak direla, oso sufrituak, eta baliteke armairuan jarraitu nahi izatea.

Sare sozialetan dei bat egin genuen horda honetarako errekrutatua izateko. Deialdi horri erantzuten zioten pertsonei galdera batzuk bidaltzea proposatu genuen, baina pixka bat jolas gisa, ez hainbeste galdetegi bat, baizik eta erantzuteko eta laguntzeko dibertigarriak ziren gauzak. Pertsona horien ahotsekin, 20 baino gehiago izan ziren, kontakizuna ez ezik, ikuskizunaren alderdi bisuala ere osatu genuen. Une batean, dei honen erantzunekin osatutako zentzumen-proiekzio batzuk daude. Gure ustez, pertsonak errekrutatu ditugu eta ikuskizuna egiten dugun bakoitzean, handituz doan horda bat biltzen ari gara.

Intersex hordak, integritaterako, atseginerako eta askatasunez bizitzeko eskubidea konkistatzeko bidean aurkitzen, laguntzen eta aurrera egiten duten intersex pertsonen sare gisa ulertuta. Edozein intersex gehitu dakiekeen zein sare dago gaur egun? Esango zenigukete baten bat?

L.V.K.: Gaur egun, sare askotan azkar sartzen gara sare sozialen bidez. Espainiar estatuan, historikoki, aktibismo “medikoagoa” egon da, duela urte batzuk, batez ere, senideei eta helduen pertsonei laguntzeko taldeen inguruan antolatzen zelako. Talde horiek kategoria mediko zehatz batekin etiketatzen ziren: laguntza taldea, eta hemen sartuko litzateke hainbat sindrome eta malformazioren etiketa medikoen aniztasuna. Laguntza-talde horiek oso izaera medikoa izan duten arren, egia da, halaber, sare batzuk ehuntzeko aukera eman digula, medikuntzatik harago joateko, behar genuena elkar aurkitzea, identifikatzea, erreferenteak izatea eta antolatzea baitzen.

Medikuekin elkarrizketa asko izateaz gain, norbaitek afera hau zertan zetzan azaltzea behar baitzuten. Gero kolektibo berriak agertu dira. Azken urteotan oso berria da, medikuntza-kategoriaz haraindiko intersex pertsonen kolektiboak. Hori da azken urteotako iraultzaren alderdi interesgarria intersex aktibismoari dagokionez.

2019an, Espainiako Estatuan intersex lehen erakundea agertu zen, gorputz-aniztasunaren aldekoa, kategoria medikoetatik bereizten dena, eta hor sartzen ginen mota askotako gorputz diagnostikatuak, baina azkenean esperientzia oso amankomunak zituztenak. Erakunde hori Kaleidos (https://kaleidosintersex.com/visibilidad-intersex-2/) erakundea da, estatu mailan. Horretaz gain, laguntza-taldeak daude oraindik ere, GrapSia (https://grapsia.org/) esate baterako. Gutako batzuk talde honetan aurkitu gara.
Laguntza-talde horiek, intersex erakunde horiekin eta agertzen ari diren kolektiboekin elkar bizi dira. Duela gutxi, Mer Gomezekin, “I de Intersex” (ideintersex@gmail.com) taldea osatu dugu. Kolektibo hau, aniztasunaren eta ikusgarritasunaren aldeko intersex kolektiboa ere bada.

Europako eta mendebaldeko testuinguruan , aldiz, gero eta ikusgarritasun handiagoa dago, gero eta kolektibo gehiago eta geroz eta pertsona indibidual gehiago sare sozialen, interneten eta teknologia berrien bidez sareak ehuntzen, beren bizitza-kontakizunak egiten, desarmarizatzen eta beren esperientziatik ikusgarritasuna egiten, erreferenteak sortzen. Arazo handienetako bat, erreferenterik ez genuela izan da. Garrantzitsua iruditzen zait, istorio guztiak jaso duten biolentzia pairatzeaz beste, isiltasun osoa jaso dutela. Eta hori presente egon da ezagutzen ditudan intersex esperientzia guztietan. Isiltasuna kontsultetatik errezetatzen zen zerbait zen, eta gu guztiok mantendu dugu. Isiltasun horrek, ez zuen batere errazten gure artean topo egitea. Inork ez zigun topaketarik errazten, eta guk geuk arbuiatu edo kosta egiten zitzaigun lagun horiengana iristea. Nik oso integratua izan nuen isiltasunaren diskurtsoa, eta ez nien kontatu ezta nire lagunik minenei ere. Orduan erreferenteak izaten hastea, zentzu horretan, oso ahalduntzailea da. Izan ere, gaur egun nerabe batzuek badakite intersex direla eta bizitza ahalduntzaileari buruzko kontakizunak eskura ditzaketela, gure gorputzak ospatzetik, elkartzetik eta aniztasun euforikoago honetatik abiatuta, eta uste dut hori izugarri eraldatzailea dela.

Isiltasuna kontsultetatik errezetatzen zen zerbait zen.

Zergatik da garrantzitsua sareak egitea? Interesgarria litzateke hemen ere Nafarroan? Gomendioren bat.

V.R.T.: Obran, hain zuzen ere, sareak egitearen garrantziaz hitz egiten dugu, intersex pertsona askori “Zertarako elkartuko zara beste pertsona batzuekin? Negar egiteko?” pentsatzera bultzatu baitzaie. Gorputz eta identitate disidenteek sarerik ez egitea eragozten bada, sareak egiteak duen indarra ezagutzen duzulako da.

Sare bat egitean ahotsa indartsuago bihurtzen da, borroka biziagoa, ahalduntzea sendoagoa, sedukzioak hedatu egiten dira eta badakigu sareak egitearen garrantzia, ez soilik intersex profilekin, baita indarkeria heteropatriarkalak jasaten dituzten profilekin ere. Beraz, Nafarroan nortasun ez-normatibo edo disidente gisa bizi diren eta pentsatzen diren pertsonentzat, dagoeneko dituzten elkarteak alde batera utzita, intersex pertsona espezifikoak badira, lehendik existitzen diren kolektibo horietara jo dezakete, edo sareetan, guri zuzenean idatz diezagukete,(colectivo Qué No Salga de Aquí).

Eta, batez ere, sintonia duten elkarte horiei guztiei deitzeko beldurrik izan ez dezaten animatzen ditugu; izan ere, azkenean hori ez bada haien elkartea, ziurrenik elkarte horrek beste batekin harremanetan jarriko zaitu, eta lan-sare handi bat dago horrera joan ahal uzateko.

Segueix-nos a Instagram!

11 octubre, 2021

Urriak 11: Armairutik Irtete Eguna

Urriaren 11an armairutik irtete eguna ospatzen da mundu mailan. LGTBI+ pertsonak askotan atera behar gara armairutik gure bizitzan, jende askok pentsatzen du behin ateratzearekin aski dela, baina hau ez da horrela, izan ere, askotan aurrean dugun persona zis-a eta heteroa dela aurresuposatzen dugu, “kontrakoa esaten ez duen bitartean”, hau da, gure gizartean zishetero presuntzioa dugu, kontrakoa esan ez bitarte eta honek behin eta berriro armairutik irtetera behartzen gaitu. Izan daiteke familian “armairutik ateratzea”, baina gero ikasgela edo lanera zoaz eta bertan ere kontatu behar duzu, ze jendeak bestela beti zisheteroa zarela aurresuposatzen du. Gero agian ikasketaz edota lanpostuz aldatzen zara, berdin, berriro atera behar. Lagun berriak egiten dituzula, kirol talde batean zaudela, antzerki taldean… dena delakoan, behin eta berriro kontatu behar duzu.

Persona zisheteroak ez dira armairutik atera behar, izan ere, hori suposatzen zaigu guztioi eta horregatik ez dute beharra, denbora guztian kanpoan daude, hau da armairutik aterata funtzionatzen dute hasieratik. Interesgarria litzateke honi buruz ausnartzea, eta inoren identitate eta orientazioa ez aurresuposatzea, beti galdetzea, eta gure hitz egiteko moduetan aukera guztiak islatzea, inor enkasillatu gabe.

Guzti honetan, eremu ezberdinetan ikusgarritasuna oso garrantzitsua dela deritzogu, armairutik kanpo lasai eta libre bizi ahal izateko, eta horretarako, sektore eta eremu ezberdinetan erreferenteak behar ditugu. Hona hemen erreferente bat: Peio Aldaz, musika munduan erreferente bat izan daitekeena; Nafartar LGTBI+ pertsonenetzat eta euskarazko musika eginez, izan ere, bere estreinatu berri duen abesti eder honetan bi mutilen arteko harremanaz edota desiraz ari zaigu. Gurea bezela, zuen gorpuntzak astintzea espero dugu, goza ezazue!

https://www.youtube.com/watch?v=dF9vyadF9i4

20 mayo, 2021

Maiatzak 24: Ikusgarritasun Pansexualaren Eguna

Gaur maiatzaren 24a Ikusgarritasun Pansexualaren Eguna da, eta hain gutxi ezagutzen den sexu-orientazioaren etiketa horretara hurbildu nahi izan dugu.

Ezer baino lehen, gogora dezagun LGTBIQ+ komunitateko etiketak etengabe ari direla garatzen. Pixkanaka, pertsonak eta harremanak izateko modua aldatu ahala, hizkuntza ere hobetzen ari gara, gure errealitatera egokitzen diren etiketa berriak bilatuz. Jakina, bilakaera horretan elkarrizketarako eta eztabaidarako tartea ere badago.

Zehazki, pansexualitatearen historiak lotura estua du bisexualitatearen historiarekin. Komunitateak, gaur egun, bi terminoak oso hurbilekotzat hartzen ditu, baita sinonimotzat ere. Maila sozialean, pansexualek jasaten duten diskriminazioa eta ulertezintasuna, funtsean, ezin dira bereizi pertsona bisexual batek jasaten duenarekin, eta, beraz, bien arteko borroka eskutik joan da beti. Azkenean, aurreiritziak eta estereotipoak deseraikitzeko lana partekatua da, eta gizarteak oso antzeko gauzak esaten ditu biei buruz: fase bat besterik ez dela, zalantzazko jendea dela, pertsona promiskuoagoak direla.

Orduan, zein da desberdintasuna? Historikoki, bi terminoek jatorri medikoa dute, eta gero LGTB komunitaterako egokitu ziren, hain patologizatzaileak ez diren definizioekin. Gaur egun pansexualitatearen definiziorik ohikoena «pertsonenganako erakarpena litzateke, generoa edozein dela ere». Bisexualitateak buelta gehiago eman ditu, baina, oro har, Robyn Ochs aktibistaren definizioa izan ohi da ohikoena: «Genero bat baino gehiagoko jendearen erakarpen erromantikoa eta/edo sexuala, ez nahitaez aldi berean, ez nahitaez modu berean eta ez nahitaez maila berean». Bi definizioak asko gainjartzen diren arren, ñabardura batzuk aldatzen direla ikusten dugu: bisexualitatearen definizioak genero batzuekiko erakarpenik eza barne har dezake (bi bitarrak baino genero gehiago daudela ulertuta), eta genero ezberdinentzako erakarpen desberdina izan daiteke.

Adibidez, definizio horiei jarraituz, emakume batek erakarpena sentitzen badu emakume eta pertsona ez-bitarrekiko, baina ez gizonekiko, printzipioz bisexuala izango litzateke, baina ez pansexuala. Hori are gehiago zailtzen da identitate ez-bitarrak ez direla hirugarren lauki soil bat, baizik eta gizon eta emakume bitarren kontzeptuekin nahasten direla. Jende askorentzat, lesbiana terminoak berak ere jaso lezake planteatu dugun adibidea.

Eta, jakina, arazo handiago bat dago: definizio horiek ez dira ezagutzen. Tamalez, jende askok bisexualitateaz hitz egitean «Kinsey eskala» hura gogoan izaten jarraitzen du, eta definizio «herrikoia» erabiltzen jarraitzen du: «Gizon eta emakumeenganako erakarpena». Definizio hori binarista da, eta komunitate bisexualak, oro har, erabiltzen ez badu ere, gizartean pisu handia izaten jarraitzen du.

Horregatik, bi etiketen definizio zehatzenen artean dauden ezberdintasunengatik, eta gizarteak oraindik bisexualitateari buruz duen ikuspegi binarista saihesteagatik, jende askok bere burua pansexual gisa identifikatzen baitu.

Gaur egungo eztabaida etiketa bisexualaren ikusezintasunaren ingurukoa da, etiketa berri antzekoegia sortzean sortuko litzatekeena. Komunitate pansexualak beti azpimarratzen du ñabardura batzuek bereizten dituztela, eta, egongo ez balira ere, sinonimoak diren bi etiketa edukitzeak ez lukeela zertan arazoa izan.

Kattalingorritik ez dugu inolako autoritate berezirik gatazka hau konpontzeko. Komunitateak eztabaidatu eta pentsatu egin behar du, eta denborak erabakiko du zein etiketa aldatu behar dituzten eta zein ez. Hala ere, argi daukagu gure komunitateaz hitz egiteko erabiltzen ditugun etiketak hori baino ez direla, oso errealitate konplexua laburbiltzen duten hitzak. Garrantzitsua da ez uztea inoiz mugatzen eta itotzen gaituzten laukiak bihurtzen.

Horretaz gain, gogora dezagun historia luzea dugula elkarrekin borrokatzen, eta elkarlan handia dugula oraindik egiteko. Laguntzera, elkarrekin haztera eta aurre egin nahi diguten ahotsengan inoiz ez fidatzera animatzen zaituztegu.

Gogoratu, aniztasunak aberasten gaitu!

26 abril, 2021

Apirilak 26: Ikusgarritasun Lesbikoaren Eguna

Nor zarete?

Areta, Noelia eta Ailen gara eta elkarrekin A Panadaría antzerki konpainia eratzen dugu. 2013an sortu genuen A Panadaría eta ordutik antzerki feminista eta kritikoa oratzen dugu humoretik. Oraintxe bertan gure hirugarren ikuskizunaren laugarren gira urtean gaude, Elisa eta Marcela antzezlana hain zuzen.

Nolatan animatu zineten Elisa y Marcela antzezlana egitera? Nola ezagutu zenuten haien istorioa?

Elisa eta Mareclaren istorioa haiei buruzko ikuskizuna egitea erabaki baino urte batzuk lehenago ezagutu genuen interneten. Emakume galego erreferenteak bilatzen, garaiko notizien artean (1901) “gizonik gabeko ezkontza” albistea aurkitu genuen. Ikaragarri gustatu zitzaigun ezagutzen ez genuen istorio hau , baina ez genekien gehiegi beraietaz. Gena Baamonde, Elisa eta Marcela antzezlanaren zuzendaria izan zen beneta ikuskizuna egitera bultzatu gintuena, izan ere, bere iritziz momentu hartan, 2016ean, sinesgaitza iruditzen zitzaion oraindik inork Elisa eta Marcelaren istorioa antzerkian, zineman edota telebistan kontatu ez izana. Ez zuen ulertzen nola mundu osoan LGTBIQ+ koletiboarentzat erreferente diren bi emakume ezagunak ziren Galizan. Hortaz, antzerkian istorio hau kontatzea beharrezkoa zela sentitu genuen eta gainera, humoretik egin nahi genuen; ikuspegi positibo batetatik eta noski, feminismotik.

Ze erantzun izaten ari dituzte zuen aktuazioek?

Publikoaren erantzuna kristona izaten ari da. 2017aren urriaren 14ean estrenatu genuen, eta egun horretan bertan, obra amaitzean emakume lesbiana batzuk gerturatu ziren guregana eta haiek ordezkatuak sentitzen ziren istorio bat kontatzea eskertu ziguten. Emakume lesbianak ikusgarri diren antzerki obrarik ia ez dagoela esaten ziguten eta honetaz gain, ikuspegi positibobatetik, non maitasuna eta desira ikusgarri ziren, egitea eskertzen ziguten. Eszena batean kamasutra lesbikoa egiten dugu (arroparekin), eta gertatu izan zaigu hori egiten ari ginela, pertsona batzuk minduta sentitu direla eta antzerkitik irten direla. Honek argi adierazten du oso beharrezkoa dela lesbianek desira sentitzen dugula ikustaraztea, izan ere, pelikuletako edota antzerkietako desira herterosexualak ez du inor mintzen. Laburbilduz, publikoaren harrerarekin oso pozik gaude, bai antzerkitik ateratzen garenean, sare sozialetan eta jaso ditugun antzerki kritika itzelekin ere.

Sexu askatasunari dagokionez, zer uste duzue aldatu dela Elisa eta Marcelaren garaitik hona? Ze gauza zeuden lehen hobe (baldin bazeuden) eta zeintzuk behar da aldatzen jarraitu?

Askotan askatasunei dagokienez iragana okerragoa izan zela pentsatzen dugu, eta hiriak progresuaren ikur direla. Baina hau estafa bat da. Elisa eta Marcelaren garaian ohikoa zen trabestismo funtzionala praktikatzea emakumeen artean, maskulinoak ziren espazioetara joateko, hori egin zuen Elisak Marcelarekin ezkontzeko. Elisa eta Marcela 1800 amaieran Galiza ruralean elkarrekin bizi izan ziren bi irakasle gogoratzen jarraitzeak, eta haiek erreferentetzat izateak, iragana edo pasatako garaiak ez dutela zertan okerragoak izan behar erakusten digu.
Hala ere, Elisa eta Marcelarena bezelako istorioei esker eta kolektibo askoren lanari esker eskubideei dagokionez 1901etik asko aurreratu dugula deritzogu. Egun adibidez, ezkon gaitezke (modu zibilean, hori bai), baina erregistro zibilera baldin bagoaz gure jaio berri batekin, bi baldintza diskriminatzaile ezartzen zaizkigu: ezkonduak egon behar gara eta jaio berria lagundutako ugalketa-teknikaren bidez jaioa izan dela dioen dokumentu bat erakutsi behar dugu.
Hori ez da gertatzen bikote heterosexualekin; beraz, oraindik ere indarkeria instituzional handia jasaten dugu. Oraindik ere beharrezkoa da aniztasun afektibo-sexuala aldarrikatzea eta eskubideak aldarrikatzea. Gaur egun, LGTB pertsonek bullyinga, jazarpena eta erasoak jasaten jarraitzen dugu, eta suizidio saiakeren kopuruak handiagoak dira pertsona heteronormatiboenak baino. Ikerketa baten arabera, emakume lesbianen % 75ek isilpean gordetzen dute beren sexu-orientazioa lan ingurunean. Bide luzea dago egiteko, ez da nahikoa aniztasuna onartzea, aldarrikatu eta ospatu egin behar da.

Zuen ustez, garrantzitsua al da ikuspen lesbikoaren eguna? Zergatik?

Jakina, garrantzitsua eta beharrezkoa da historikoki ikusezin bihurtu diren lesbianen istorioak berreskuratzea eta «lesbiana» hitza normalizatzea, oraindik ere pertsona askok ahopeka esaten jarraitzen baitute. Ez dugu sekretua edo tabua izan nahi.

Guretzat oso hunkigarria da institutuetan funtzioak egitea eta hainbeste ikasleri istorio hau kontatzeagatik eskerrak ematea eta esatea antzekotasunak ikusten dituztela Elisa eta Marcelaren istorioaren eta gaur egun neskei gertatzen zaienaren artean. Zineman, telebistan, antzerkian edo liburuetan elkar maite duten emakumeen erreferenteak ikusarazi behar ditugu, askok geure burua irudikatuta ikus dezagun eta ez dezagun uste gertatzen zaiguna lotsagarria denik.

Zuen ustez, zer gehiago egin daiteke emakumeen arteko harremanak ikusarazteko?

Ikusarazi, ikusarazi eta ikusarazi. Antzerkian, telebistan eta berbenetan. Lesbiana bazara eta ahal baduzu, ikusarazi besteei laguntzeko, batez ere egoera ahulenean daudenei. Lesbiana izan ala ez, bollo gaia lantzen duten ekitaldietara joan, eta LGTBI + ekimenak eta ekimen feministak babestu, trans pertsonak, emakume lesbianak edo bisexualak eta aniztasun funtzionala duten pertsonak eta arrazalizatuak barnebiltzen dizutenak.

Bitxikeria gisa, lesbianen inguruan dauden mito-timo zein nabarmenduko zenuke? Zergatik?

Buf, asko dira. Lesbianismoa etapa bat besterik ez dela, emakumeen bikoteetan batek «gizonarena» egiten duela eta beste batek «emakumearena» egiten duela, inoiz ez dugula p**** on bat probatu edo beti katu bat dugula maskotatzat. Beatriz Gimenok La construcción de la lesbiana perversa lanean argudiatzen duen bezala, jomuga erraza gara. Ez gara desiragarriak, gizon zisen txiringitoa desmuntatzen dugulako, ez ditugulako desiratzen.

Iruñera zatozte laster zuen obrarekin. Noiz eta non?

Datorren ostegunean, apirilaren 29an, 19: 00etan, Nafarroako Antzerki Eskolan (San Agustin 5, Iruña) izango gara Elisa eta Marcelarekin, hortaz, bertan izango gara zain Elisa eta Marcelaren ezkontza ospatzeko.

Gehitu nahi duzuen beste zerbait…

Sarrera librea dela edukiera bete arte, aldez aurretik leihatilan gonbidapena hartuta emanaldiaren eguneko 17: 30etik aurrera.

22 abril, 2021

Aplikazioak

Esaten dute garaiak aldatu egiten direla eta aldatu egiten direla munduan izateko eta egoteko moduak. Aldatzen den beste gauza bat pertsonek ligatzeko ditugun moduak dira. Aspaldi ezagutzen ditugu «ligoteatzeko aplikazioak», eta gaur aplikazio horietara hurbildu nahi izan dugu erabiltzaile baten eskutik. Erabiltzaile horrek galdera hauei erantzun digu, modu anonimoan.

-Ezer baino lehen, esango zeniguke nola identifikatzen zaren eta zenbat urte dituzun? Hau irakurtzen duten pertsonak testuinguruan kokatzeko.

-Bai, noski. Emakume lesbi edo bollo gisa identifikatzen naiz, eta 25 urte ditut.

-Zer aplikazio erabiltzen duzu?

-Batez ere Tinder erabiltzen dut, eta inoiz Wapa erabili izan dut. A, eta Insta! Beste aukera bat dela beti, jajaja.

-Zertarako erabiltzen dituzu? Ligatu, lagunak bilatu, zure bizitzako maitasuna aurkitu, desiratuta sentitu…

-Izan ere, ligatzeko batez ere, ez gara engainatuko. Geraldi horietatik gero adiskidetasunak sortzen badira, hobe, badakizu? Beti dago ondo jendea gertu izatea, eta haiekin gargardo bat hartzea. Baina, batez ere, sartzen naizenean, gustatzen zaizkidan neskak bilatzea bilatzen dut, eta geratu ahal izatea, gauza batek bestea eraman dezan, eta hori, badakizu.

-Eta ligoteoaz ari garela zehazki, zer nahiago duzu aplikazioak edo kaleak, tabernak, supermekatuak, etab.? Zer desberdintasun nabaritzen dituzu LGTBIQ+ pertsona gisa hauen artean?

-Erraztasunera joan nahi baduzu, «app»ak. Esan dizudan bezala, batez ere ligatzeko erabiltzen ditut. Baina, aizu, supermerkatuarenak zirikatu egiten nau, kontserba-potoen artean… zelako ametsa hor bertan egitea!

Eta pandemiaren aurretik, bai, tabernak edo jaiak dibertigarriagoak ziren, aurrez aurrekoa, begiradatxoen jokoa, pentsatzea «izango da, ez da izango… lortuko dut, ez bada ere?» Guk batzuetan pentsatzen ditugun gauzak dira horiek jajaja (bueno edo behintzat nik eta nire lagunek).

Baina egoera honetan, edo etsi edo oldartu! Nik pandemiaren aurretik erabiltzen nituen arren e! Lagun batek probatzeko esan zidan, eta tira, ondo joan zait, ezin naiz kexatu.

-Nola esango zenuke lagundu dizutela aplikazioek?

-Niri, gehiago irekitzera. Nik zortea izan dut nire ingurukoek (koadrila, familia…) onartu egin nautelako, baina egia da ez dela gauza bera ligatzen hastea… izan ere, arbuiatzearen beldurra hor dago beti, badakizu? Horregatik uste dut app-ek lagundu egin didatela gehiago jaurtitzen eta irekitzen.

-Eta nola esango zenuke lagundu dutela LGTBIQ+ kolektiboaren ikusgarritasunean?(Egin badute)

Ba ez dakit asko egin duen, egia esan. Beno, Tinderren heteroentzat bakarrik ez izateko aukera dagoenez, ba alde horretatik bai. Baina bestela… ez. Begira, tabernetan eta «publikoan» ligatzeko aukerak, adibidez, ikusgarritasun handiagoa ematen zion horri. Izan ere, parrandan bazaude eta neska batzuk elkar muxukatzen ikusten badituzu, ikusten duzu eta kito. Baina appetan, ez bazaude, ez zara hainbeste enteratzen…

-Inoiz sentitu al zara diskriminatuta hauetan? Esperientzia nolakoa izan zen kontatuko diguzu?

-Diskriminatua lesbi izateagatik ez, hasieratik argi uzten dudalako eta seguru nabilelako. Alde horretatik, tabernan baino errazagoa edo seguruagoa da.

-Eskerrik asko zure laguntzagatik, eta beste zerbait gehitu nahi baduzu…

-Ezer ez, eskerrik asko zuei.

8 febrero, 2021

Ongi etorri inauteriak

Inauteri garaia iritsi dela aprobetxatuz, jai honetatik gertu edo urrun egon daitekeen gai bati heldu nahi diogu: trabestismoa. Trabestismoa genero-adierazpen gisa defini genezake, non pertsona batek ezarritako arauetatik kanpoko formulen bidez adierazten duen bere burua. Travesti adierazpenak konnotazio desberdinak ditu denbora-, kultura- eta lurralde-testuinguruaren arabera. Urte askotan modu mespretxagarri eta iraingarrian erabili bazen ere, LGTBIQ+ kolektiboa kontzeptuaz jabetu zen, eta estigma borroka kolektiboaren ikur bihurtu zuen.

Trabestismo hitza «transvestite» hitzaren aldaera bat da, hitz hau Magnus Hirschfeld mediku, sexologo eta aktibista alemaniarrak sortu zuen, lehen aldiz 1910eko bere lanean sartu zuena, «Trabestituak: mozorrotzeko desio erotikoaren ikerketa bat». Etimologikoki, hitza latinezko «trans», «Gurutzatu» edo «gainditu» eta «jantzi» hitzetatik dator. Terminoak, borondatez, beste sexuari esleitutako janzkera sozialak erabiltzen zituzten pertsonak deskribatzeko balio izan zuen.

Askotan, «Trabesti» terminoa transexualarekin nahasten da. Garrantzitsua da bereiztea. Trabestia da janzkeraren, makillajearen, adierazpenaren eta abarren bidez beste sexuari esleitutako rolak hartzen dituen pertsona. Transexuala, ordea, jaiotzean bere genitalen arabera esleitutako sexua ez dator bat denarekin (sexu sentitua).

Askotan, gizonak dira trabestismoa praktikatu dutenak, agian «feminitatearen erritual» gisa ere bai, alde femeninoa transformismoaren bidez goratuz eta arau sozial eta kulturalak urratuz. Gizon batzuek emakume izatearekin lotzen diren kode femeninoak ezagutzeko jakin-mina dute. Hori dela eta, inauterietan, mozorroaren bidez, emakume rolak hartzen dituzte edo «itxura» egiten dute ordu batzuetan. Beste batzuk, «Emakumez» mozorrotzen dira, atributuak puztuz, eskandalizatzeko edo eragiteko helburuarekin: erizainak, azafatak, bular erraldoiak, plastikozko ipurdiak….

Ezin dugu aipatu gabe utzi emakumeak ere trabestitzen direla eta drag direla, eta hori, bitxia bada ere, ikusezinago dago (beste behin ere, gizonek baino balorazio txikiagoa dute emakumeek egindako ekintzak, kasualitatea!). Drag King kolektiboaz ari gara. Performancea egiten duten emakumeak dira, maskulinoki janzten direnak (drag) eta genero-estereotipo maskulinoak pertsonifikatzen dituztenak. Laburbilduz, beste alderdiarekin (maskulinoa edo femeninoa) zer harreman duzun ikustea da kontua, «Askatuz». Beraz, hemendik Drag Queen eta Drag King taldeei keinu bat egin nahiko genieke, artearen eta ikuskizunaren bidez performance-tik gizartea aldatzea lortu dutela eskertzeko.

Inauteriak katarsi kolektibo hutsa dira, transgresioaren festa, non emakumez mozorrotzeko maskulinotasunaren tentsio soziala ere aska daitekeen, edozein dela ere pertsonaren sexu-joera. Gizonez mozorrotzea, bizar eta bibote gehiago jartzea, jarrera maskulinoagoak hartzea ahalduntze-ariketa izan daiteke emakumeentzat, eta, edozein egoeratan, inauteriak, ospakizun pagano nagusia, aitzakia ezin hobea dira sexu- eta genero-rolen jokoa praktikan jartzeko eta feminitateei eta maskulinitateei buruzko iruditeria zabaltzeko.

Rol mugagabeen unibertso horren erdian, crossdressing-a (janzkera gurutzatzea) dago, «Gizonez» janztea gustatzen zaien «emakumez» edo «emakumez» janztea gustatzen zaien «gizonak» nahasten dira. Transformismoak, sakontzen badugu, ongi azaltzen du nola gure sexu-eraketan inor ez den guztiz gizon edo emakume (baina hau beste baterako). era berean, urtean zehar ez bezalako portaera bat aukeratzeko ere balio dezake.

Ikerketa txiki bat egin genezake eta gure inguruko gizon-emakumeei galdetu ea inoiz «trabestitu» diren eta zergatiaz jabetu diren. Ikerketa egitera gonbidatzen zaituztegu! Gero konpartitu…

1 diciembre, 2020

Abenduak 1: HIESAaren aurkako borrokaren Munduko Eguna

Abenduaren 1a da, eta 1988tik aurrera, HIESaren aurkako borrokaren Munduko Eguna ospatzen da. Ezin genuen eta ezin izan dugu alde batera utzi data hau, LGTBI+ kolektiboari estuki lotuta baitago: bai birusak berak gehien erasandako komunitateetako bat izateagatik, bai birusari lotutako estigma sozialagatik, bai historian zehar LGTBI+ elkarteen borroka-ildoetako bat izateagatik.

Oraingoan, Sare eta Nafarroako HIESaren Aurkako Batzorde Herritarreko kideekin hitz egin dugu (hemendik aurrera Comi izendatuko dugu). Iruñean egoitza duten bi elkarte dira, eta urteak daramatzate lanean GIBa desagerrarazteko eta Nafarroan sexu-osasuna sustatzen.

Mahai-inguru birtual bat balitz bezala, hiru galdera planteatu dizkiegu beraien iritziak ezagutzeko eta errealitate horien ñabardura guztiak ezagutu ahal izateko. Has gaitezen.

Lehenengo galdera da: zergatik da garrantzitsua egun hau ospatzen jarraitzea?

Sarek honako hau esan digu: «Gaur inoiz baino gehiago, CESIDAtik eta kolektibo honetako kide garen erakunde guztietatik aurtengo leloa, beharrezkoa da egun hau ospatzen jarraitzea. Ia 40 urte dira HIESaren pandemia agertu zela eta oraindik ez da lortu ONUSIDAren 90-90-90 helburuak lortzea. Oraindik ez dugu erantzun eraginkorrik lortu, ez zientziatik, nahiz eta aurrerapen asko egon diren, ezta erakundeetatik ere, eta gaur egungo esku-hartze ildoak ez dira nahikoak. «

Comiren ustez, «Alde batetik, GIBarekin bizi diren pertsonekiko estigma handia dago oraindik. GIBarekin bizi diren pertsonekiko serofobiak edo diskrimazioak oraindik ere bizitza asko markatzen ditu, eta gure gizarteetatik ezabatzeko lanean jarraitu behar dugu.

Horregatik, uste dugu garrantzitsua dela DETEKTAEZINA= TRANSMITIEZINA den mezua ezagutzea: GIBa duten eta tratamenduan dauden pertsonek ezin dute transmititu. Aurrerapen medikoek eta gaur egungo tratamenduek aukera ematen diete GIBarekin bizi diren pertsonei birusen karga hain maila baxuetara murrizteko, non birusa egoera latentean mantentzen den, detektaezintasuna deritzona. Horrek esan nahi du, erretrobirusen aurkako tratamenduekin bat eginez, GIBarekin bizi diren pertsonek birus karga murrizten dutela gaixotasuna garatzea eragozten duten mailetara, eta birusa ezingo litzatekeela organismo batetik bestera transmititu.

Gainera, gogoan izan behar dira bizia galdu eta galdu duten pertsona guztiak, baita kaltetuak izan diren guztiak ere. Oraindik ere, birusa kontrolatzeko behar diren tratamenduak eskuratu ezin dituzten pertsona askok bizia galtzen jarraitzen dute mundu osoan. «

Hona hemen egin dizuegun bigarren galdera: aldaketarik egon al da pandemiako hilabete hauetan GIBaren aurkako borrokan? Zein?

Sareren ustez, «Gure erabiltzaile asko zailtasun larriak izaten ari dira. Gure erabiltzaile guztiei eragin die, batez ere emakumeei. Etxebizitza eskuratzeko arazoak, lana galtzea; izan ere, gehienek zaintzan edo etxeko lanetan lan egiten dute, eta beren enplegatzaileek beldurra zioten kutsatzeari, beren atsedenaldiei uko egin behar izan dieten emakume barneratuei, eta, beraz, lana mantentzeko familia ikusteari. Konfinamenduan arazoak izan dituzten emakumeak, eta, are gehiago, indarkeria pairatu dute etxebizitza partekatuetan, baina ezin izan dute beste etxebizitza bat eskuratu pandemiaren ondorioz.

Jarraipen medikoek aldaketak izan dituzte, itxaronaldiak askoz luzeagoak dira hitzorduak eta azterketak, analisiak eta abar izateko. Ospitale-farmaziaren banaketari dagokionez, Nafarroan, zorioneko egon gara, etxeetan ematen zutelako eta medikazioari dagokionez ez delako inolako zailtasunik egon. GIBaren prebentzioan eta detekzioan oso garrantzitsuak diren sexu- eta ugalketa-osasunari buruzko kontsultak, eta hauek ere kaltetuak izan dira. Lehen Mailako Arretako kontsultei dagokienez, guztiok ikusten dugu eta badakigu gainkarga jasaten dutela. Izan ere, asteazkenetan kontzentratzen dira, osasun-zentroetan aldarrikatzeko, eta ondorio larria dute GIBaren detekzioan ere, eta, beraz, birusaren bilakaerari eragiten diote. Era berean, geldiarazi egin da PREP ezartzeko prozesua, GIBaren transmisioaren prebentzioan ondorioak izango zituen planifikatuta zegoen bezala. «

Ildo beretik, Comik honako hau dio: «Jakina, COVID-19ren pandemiak herritar guztiei eragin digu, eta, beraz, baita GIBarekin bizi diren pertsonei eta gaiarekin lan egiten dugun erakundeei ere.

GIBaren arriskuak murrizteari dagokionez, bereziki etxeko konfinamenduaren lehen hilabeteetan xiringak trukatzeko programek eta elikagaien bankuak izan dute eragina. Erantzun azkarra eta eraginkorra eman behar izan dugu, etxez etxeko zerbitzuak ezarriz eta, kasu askotan, telefono bidezko laguntza emozionaleko gure esku-hartzea areagotuz.

Era berean, paralelismoak egin dira COVID-19 pandemiaren eta GIBaren pandemiaren artean. Eta GIBaren aurkako borrokatik gauza asko ikasi behar direla egia bada ere, ezin dira homologatu, osagai desberdinak dituztelako, fase historikoa, ondorioak, bai eta esanahia eta estigma ere, bi kasuetan desberdina dena. «

Eta amaitzeko, planteatzen dizuegun azken galdera hau da: zer erronkari egin behar dio aurre GIBaren aurkako borrokak etorkizunean?

Sareren ustez, «Egungo pandemiari emandako erantzunak ez du atzera egin behar lortutako lorpenetan, ezinbestekoa da aurrera egiten jarraitzea diskriminaziorik ezaren eta GIBari lotutako tratu-berdintasunaren aldeko itun sozialean jasotako neurrien ezarpenean. Borroka egin behar dugu krisiak berriz ere pertsona ahulenei eragin ez diezaien, GIBarekin bizi diren pertsonak barne. Ezinbestekoak dira oinarrizko baliabideak, etxebizitza, elikadura eta abar eskuratzea bermatzen duten gizarte- eta erakunde-ekintzak. Beharrezkoa da GIBaren eta sexu-transmisiozko beste infekzio batzuen diagnostiko goiztiarra bermatzea behar duten pertsona guztientzat.

Funtsezkoa da GIB/HIESari lotutako estigmaren eta diskriminazioaren aurka borrokatzea; pertsona askok auto-konfinamendu sozialeko egoeran jarraitzen dute, beren errealitatea isolatuta bizi dute eta beren seroestatusa ezkutatzen dute. GIBarekin bizi diren pertsonei arreta soziosanitarioa bermatu behar zaie.

Gainera, beharrezkoa da lidergo politikoa eta konpromiso ekonomikoa izatea, GIB birusak eragindako infekzioari ematen zaion erantzunaren iraunkortasuna bermatzeko; HIESari buruzko Plan Nazionala indartu behar da, eta Nafarroan HIESaren Programa berreskuratu. «

Eta Comiren aburuz, «Etorkizunean erronka gisa geratzen dira GIBaren aurkako estigmaren aurkako borroka, eta pertsona guztiek tratamenduetara sarbidea izan dezaten lortzea, non bizi diren edo beren legezko estatusa edozein dela ere. Nafarroaren kasuan, badugu abantaila bat: gure erkidegoan bizi diren pertsona guztiei bermatzen zaie GIBaren tratamendua, haien paperetatik harago. Nabarmendu nahi dugu hori, eta beste lurralde batzuetara estrapolatu beharko litzateke.

Beste erronka nagusietako bat GIBa duten pertsonenganako diskriminazioa eta estigma ezabatzea da. GIBarekin bizi diren pertsonen eskubideak aldarrikatzea funtsezkoa da sexu-osasunaren sustapenean eta giza eskubideei dagokienez.

Eta azkenik, baina ez horregatik garrantzi gutxiagokoa, hainbeste bizitzatan eragina izan duen infekzio honi irtenbidea aurkitzeko ikerketetan inbertitzea. «

Ikus dezakegunez, oraindik asko dago egiteko GIBaren aurkako borrokan. Kattalingorritik, eta lankideek aipatu diguten guztia laburbilduta, esan genezake oso garrantzitsua dela GIBarekin bizi diren pertsonen gizarte-diskriminazioaren aurka borrokatzen jarraitzea, Covid-19ren aurkako borrokak eragin ez dezan profesionalek arlo horretan egindako lan osoan, eta garrantzitsua dela birusaren aurkako lana bermatuko duten politika publikoek. Hori guztia pertsonen bizitza erdigunean jartzeko.

Eta amaitzeko, eskerrak eman nahi dizkiegu bai Sareri bai Comiri post honekin kolaboratzeagatik, eta batez ere, urte hauetako lanagatik. Eskerrik asko!

Loading new posts...

No more posts