Nafarroa
-1
archive,category,category-nafarroa,category-221,stockholm-core-2.3,select-theme-ver-8.9,ajax_fade,page_not_loaded,menu-animation-underline-bottom,header_top_hide_on_mobile,,qode_menu_,wpb-js-composer js-comp-ver-6.6.0,vc_responsive

Nork gobernatzen duen erabakitzea

Ez da ohikoa hauteskundeen bezperan kargu politikoak betetzen dituzten pertsonak ebaluatzea. Ohikoa dena da esatea denak berdinak direla, denak joaten direla herriari begiratu gabe, etab. Baina pertsona horiek gure zergetatik kobratzen dute beren lanagatik.

 

Gainera, gure botoengatik aukeratuak dira. Horregatik, gure gizartearen arazoetan erantzukizunak eta eraginkortasuna eskatzeko eskubidea (eta betebeharra) dugu. Horretan datza demokrazia ere. Gure botoa eskatzen baduzu, emaitza koherenteak eskatzen dizkizugu gure ongizaterako eta aurrerapen sozialak sortzeko, gobernuek herriaren beharrak bete ditzaten. Landu duzunak gure beharrak asetzen ez baditu, herriaren bizitzaren alde beharrezkoak diren aurrerapen sozialak ez baditu asetu, ez dugu zu berriz bozkatu beharra, zure lana ez baita ona izan.

 

Eta orokortzea ere ez dirudi egokia: politikan erantzukizun-postuetatik aritzen direnak pertsonak dira eta, guztiek bezala, gutxi gorabehera asmatzen dute, edo hemen asmatu eta han porrot egiten dute, edo batzuek asmatu egiten dute zerbitzatzen duten herria kontuan hartzen dutelako, eta beste batzuek ez dute asmatzen, beren interesei gehiago begiratzen dietelako. Hori ebaluatu behar da aukeratzeko orduan. Gerta daiteke, halaber, hautagaitza berean kalitatezko lan politikoa egiten duten pertsonak egotea, gizatasunez; beste batzuek, berriz, kobratu besterik ez egiten dute ondoen. Gure kasuan, botoa pertsona bakoitzarena denez, gure erabakia gehiago oinarritzen da egindako lanagatik kanpainako promesa eta leloengatik baino.

 

Jarri dugunetik beste sektore bat ere badago, guk aukeratu ez ditugunak: erantzukizun politikoko karguetarako izendatutako pertsonak, hautestontzietan aukeratuak izan direnak. Adibidez: Nafarroako Berdintasunerako Institutuko (NABI) zuzendaria bozketetan ordezkaritza lortu dutenek izendatzen dute, ez hautestontzietan. Zuzendari horren lana txalotzekoa balitz, txalo hori berarentzat eta izendatu zuenarentzat izango litzateke. Bere lana ez bada egokia izan, porrota bai kargua betetzen duenarena, bai izendatu zuenarena eta saileko arduradunarena izango da.

 

Bitxikeria bat da hori: NABI, Lehendakaritza eta Barne Sailaren barruan dago, eta haren lanaren eta okupazioaren % 80 Foruzaingoarentzat da. Ez al dago sail egokiagorik Berdintasunerako Institutua koordinatzeko? Ez al da Berdintasuna askoz ere gai transbertsalagoa eta nonahikoagoa izan behar gobernu-sail guztietan? Gobernu-antolaketaren azken arduraduna presidentea da, kromo-banaketak zerikusi handiagoa du umekeriarekin eta inprobisazioarekin: (Lagutzen badidazu zerbait irabaziko duzu, gehiago laguntzen badidazu, oraindik gehiago eskuratuko duzu)

 

Behar ez dena itzuliz: NABIk ez luke sail horretan egon behar; Berdintasunak zeharkakoa izan behar du, eta kontzientzia sortu beharrekoa legea betetzen dela zihurtatzeko, konstituzio-bermeak eta giza eskubideak betetzera begira, eta ez laguntza bidez aldatzen den kromoa; Berdintasunak gobernu-maila gorena izan behar du, ez jarduera minimoko eta eskubideen eta zerbitzuen murrizketako Institutua, kasu Kattalingune LGTBIQ+ eskubideetarako zerbitzu publikoa.

 

Hau da, hizki hauekin Chivite lehendakaria gaitzetsi nahi dugu, nahiz eta auteskunde kanpainan argazkiak atera ortzadar-banku batean, nahiz eta maiatzaren 17an LGTBIQ+ kolektiboen aldeko adierazpenak egin, nahiz eta Kattalinguneren lana eta emaitzak haztatu. Nafarroako Gobernuko azken arduradun gisa, NABIk Kattalinguneri egindako murrizketa izugarrien erruduna da, diruari, langileriari, lanerako gaitasunari eta gizatasunari dagokienez.

 

Remirez lehendakariordea murrizketen bultzatzaile gisa gaitzesten dugu, NABI bere sailaren menpe dagoelako, zerbitzuaren jarraiperenaren kontrako murrizketak defendatu dituelako, egia esan, edukiz, lanez eta zentzuz hustu du zuzendariordetzaren bitartez.
Suspenditzen dugu, zero borobil batekin, Izturizek NABIren zuzendaritzan egiten duen lana. Kattalingune lanean ari zen egungo zuzendaria iritsi zenean.

 

Azken lau urte hauetan LGTBIQ+ zerbitzua hazi egin da, bertako langileen lanari esker, Kattalingorriren kudeaketari esker, talde parlamentarioek proposatutako eta onartutako aurrekontu-partidak gehitzeari esker eta NABI inplikatu ez den arren. NABIko zuzendaria, gutxienez, Kattalingorrirekin bildu zitekeen, funtzionamendu normalizatuan. Orduan ez zuen halakorik egin, eta uko egin dio guri harrera egiteari bere murrizketa azkarrak iragarri zituztenetik. Deitu dugu, idatzi dugu, erregutu, eta ez digu inoiz aurpegirik eman, ezta harrerarik egin ere. Bere azken erantzuna izan zen: – Ezer ez dugu hitz egin behar, ateratzear nago eta. Nomina jasotzerakoan atzera botako duzu argudio horrekin? Zure karguak beste izendapen bat izan arte irauten du, eta guri begietara begiratzera ausartzen ez bazara, dimititu egin beharko zenuke. Beti esaten dugu bikotekidearen hiltzaileak, lehenik hil eta gero bere buruaz beste egiten duenak, alderantziz egin beharko lukeela: lehenik bere buruaz beste egin.

 

Horrela esaten diogu NABIko zuzendariari: utzi kargua murrizketak aplikatu eta Kattalingune zerbitzu publikoaren heriotza sinatu aurretik. Demokraziak, zu bozkatua izan ez zinen arren, behartzen zaitu har gaitzazun, hitz egin dezagun, negozia dezagun, demokraziak ez dizu inoiz baimenik ematen modu autoritarioan erabakiak hartzeko kaltetuak kontuan hartu gabe eta. Zentzu horretan, Remirez kontseilaria zuzendaria bezain erruduna da. Era berean, Isturiz NABIko zuzendari izendatu zuena eta estatuan kalitate handikoa eta oso nabarmena zen zerbitzu publiko baten murrizketak defendatu dituzten “medinaznarezak” ere aipatu nahi ditugu.
Hemendik, gure izenean hitz egiteko baimena kentzen dizuegu eta pertsona gisa gaitzesten zaituztegu funtzio publikoa betetzeko. Ez du balio demokrazia eta haren izendapen daktilak erabiltzea aginpide dictatorial bat egiteko. Hau da “pentsatzen duguna defendatzeko” dugun modua.

 

Alizia Izal Elorz eta Arraitz Koch Elizegi, Kattalingorriko kideak.

 

KATTALINGUNE SOS !

2023ko maiatzaren 17an berriz ere ospatu da LGTBIQ+fobiaren kontrako nazioarteko eguna; baina aurten, guretzat, ospakizun desberdina izanen da. Aurten, aspaldiko partez, atzerapausoez hitz egin behar dugu Nafarroan. Maiatzaren 17 honetan, aldarrikatu nahi dugu Nafarroako herritar guztiei eragiten digun zerbait: SOS KATTALINGUNE!!! Aski da!

Kattalingune zerbitzuan murrizketa handia izan da 2023an: zerbitzua kudeatzeko zenbatekoa murriztu zuten, eta, gainera, zerbitzuko 3 langile kaleratu. Ulertzeko zaila da, batez ere kontuan hartuta Nafarroako Parlamentuak onetsia zuela behar zen partida ekonomiko egokia. Nafarroako Berdintasunerako Institutuak murrizketa harrigarri hau gauzatu du Parlamentuko gehiengoaren kontra. Orain, baliabide gutxiagorekin (giza baliabideak eta baliabide ekonomikoak) zerbitzu gehiago eman nahi omen dituzte. Darabiltzaten irizpide neoliberalak iraingarriak dira.

Joan den urtean, Kattalingorri osatzen duten LGTBI+ taldeei (https://kattalingorri.org/ irabazi asmorik gabeko elkartea da, eta hark kudeatzen du Kattalingune zerbitzua) dei egin ziguten, parte har genezan Berdintasunerako Institutuak egin nahi zuen kanpainan, maiatzaren 17a zela eta. Aurten ez da gurekin harremanetan jarri. Ez digute deitu, ez dakigu zergatik (edo bai?) Kattalingunek izan dituen murrizketa horiek, bertako langileek eta Nafarroako taldeek eta herritarrek sufritutako murrizketa horiek, LGTBI+fobia modu bat dira.

KATTALINGUNE – Nafarroako LGTBI+ Zerbitzua 2016an jaio zen, Nafarroako LGTBIQ+ taldeen ahaleginez, aspaldiko langileen ahaleginez, eta urtez urte aurrera egin du, 2023. urtea arte. LGTBIQ+ pertsonen eskubideak giza eskubideak dira, eta ezin dugu utzi atzera egitea, nafar guztien kalterako izanen bailitzateke.

2017. urtean, hura ere pertsona eta talde askoren ahaleginez, argitaratu zen 8/2017 Foru Legea, ekainaren 19koa, LGTBI+ pertsonen berdintasun sozialari buruzkoa. Bertan, hau esaten da: “Foru lege honen helburua da pertsona lesbiana, gay, bisexual, transexual, transgenero eta intersexualen (LGTBI+) eskubideak garatu eta bermatzea, eta pertsona horiei diskriminazio eta bortizkeria egoerak ekiditea, Nafarroan bestelakotasun afektibo-sexuala askatasun osoz bizi ahal izatea bermatzeko”.

Nafarroako Gobernuak, 2022an, bulego berriak ireki zituen Tafallan eta Lizarran, eta, hala bere konpromisoa berretsi zuen, LGTBI+ pertsonen eskubideekin, askatasunarekin eta ongizatearekin, baita sexu- eta genero-dibertsitatearen inklusioarekin ere.

2023an, ziurgabetasuna eta lan-gainkarga nagusi, Kattalinguneko langileak nekaturik daude, lan bera egin behar baitute langileen erdiak izanik, eta Nafarroa guztian barna ibili behar baitute. Berdinatasunerako Institutuak eta LGTBI+ Zuzendariordetzak ez dute jakin egoera honi erantzuten, edo ez dute nahi izan.

Hala, Olentzero edo Errege Egunerako oparia prestatua ziguten: murrizketa handia geure zerbitzuan: 2023an, langileen erdiek eman behar dute zerbitzua Nafarroa osoan, dibertsitatearen lurraldean, publizitateak dioen bezala. Baina okerrana da Berdintasunerako Institutuak, Remírez kontseilaria eta Isturiz zuzendaria buru duela, murrizketa hau gauzatu dutela Parlamentuaren irizpidearen kontra.

Kattalingunek jaso du, Nafarroako Parlamentuan, Geroa Bairen, EH Bilduren, Izquierda-Ezkerraren eta UPNren babesa, zerbitzu publiko honek segi dezan 2022ko abendua arte bezala. Aurrekontu eta langileen murrizketaren aurka agertu ziren; izan ere, murrizketa horrek, ibili eta buelta, zerbitzua desagertzea ekarriko baitu luzera.

LGTBI+ taldeek ozen diogu maiatzaren 17an, LGTBI+fobiaren kontrako nazioarteko egunean: SOS KATTALINGUNE! Aski da! Nafarroako Berdintasunerako Institutua: egin atzera murrizketetan eta berreskuratu kalitatezko zerbitzua.

Javier Remírez, Eva Isturiz: SOS KATTALINGUNE!!!

 

Sinatzaileak: DEKUMAS LBT, EHGAM, ILOTA LEDO, NAIZEN, TRANSKOLORE, FENIX

Ikusgarritasun Bisexuala: Iruñea XXI. mendea

Fermintxo Peñako bazkide izan zen jaio zen egunetik. Aitak izen bat erabaki bezain laster inskribatu zuen; izan ere, jabetza horrek ematen zion harrotasunabere bere semearentzat ere nahi zuen . Gauza bera egin zuen Osasunarekin, baldintzarik gabeko zalea baitzen: pozik erakutsi zion mundu guztiari bere umearen lehen bazkide txartela, artean umetxo baten argazkia oraindik maiteminduta eta begiak ozta-ozta zabalik zituela.

Egia esan, Fermintxok beti gozatu zuen bi klubez, eta han lagun onak egin zituen eta futbolarekiko zaletasuna landu zuen, txikitatik trebezia handiz egin ere. Bere kirolarekiko zaletasunak gazte osasuntsu bihurtu zuen -inoiz galduko ez zituen sanferminetako gehiegikeria saihestezinengatik izan ezik-.

Beti erakargarritasun eztabaidaezin bat izan zuen, dutenak ez dakitenen xarmaz paseatzen zuena, eta institutuko neskak erakartzen zituena, lehen musuak lapurtu baitzizkioten, harik eta haietako batek bihotza ere lapurtu zion arte.

Hainbat urtez benetan maite izan zuen, harik eta bizitzak bide bereiziak iradoki zizkien arte, dramarik eta gorrotorik gabe jarraitzea erabaki zutenak. Adiskideek damutu egin zuten, baina ez zuten zalantzarik beste andregai bat laster iritsiko zitzaiola bere bizitzara.

Lagunek ez zekitena Ferminen atleta gorputza arrakasta handia zuela gay kontaktuen aplikazioetan.

Hogei urte beteta eta askatasun estreinatu berria zuela, Internet bidez bakarrik ezagutzen zuen mundu batean sartu zen, baina nerabezarotik erakartzen zuen, debekatuta dauden gauza guztiak bezala. Irrikak zokoratutako zuhurtziaz, sareetan aurkitzen zituen beste mutil batzuekin topo egin zuen ezkutuan, harreman haiek atseginak bezain naturalak zitzaizkiola nolabaiteko harriduraz ohartzeko.

Eta kontua ez da emaztegaiarekin izan zuen intimitatea ez zela gogobetegarria izan, aitzitik, benetan gozatu zuen beti. Horregatik lotsa sentitzen zuen ikasle logelako bakardadean bere burua porno gayaren aurrean aurkitzen zuenean. Gudu gor horrek oinazetu zuen gau askotan.

Baina nork bere buruaren aurka borrokatzen duenak, beti galtzen du. Ferminek, azkenean, bere orientazioa onartu zuen sahieztezina izateagatik, baina isilpean gordeko zuela zin eginez. Azken finean, neska on batekin ezkon zitekeen, seme-alabak hazi eta zoriontsu izan, mundu osoari aurre egin beharrik gabe. Bere mundu osoari.

Ama izan zen inoiz engainatu ez zuen bakarra, ondo ezagutzen baitzituen haren isilune luzeak eta beste mutil batzuei nola begiratzen zien igerilekuan. Berak uko egin zion senarrarekin hitz egiteari, aitak oihuka esan zuen iradoki zion egunean: «Nire mutikoa futbolaria da, eta gizon oso bat, tontakeririk ez esan gero!». Bere txikiak egunen batean kontatuko dionaren zain dago oraindik ama.

Fermintxok gaueko ihesaldi sekretuekin jarraitzen du, baina beti saihesten du besteak laztan egitea taxilariak ikusi ahal duen bitartean. Orain lasaitu egiten zaio, eta dibertitu ere egiten du bizitza bikoitza izatea transgresorea eta zirraragarria dela pentsatzeak. Azken finean, nola kontatzen zaio betiko adiskidei zure futbol taldeko atezainak barraren hondoko neska ilehori horrek adina erakartzen zaituela? Imajinatu senargai batekin Peñako afari batera joatea! Pentsatze hutsak izerdia eragiten dio. Ez, hori ez da inoiz gertatuko. Armairuan ere ez dago hain gaizki… ezta?

Beldur bakarra du: printze batez maitemintzea eta dena saihestezina bihurtzea.

Zer esan nahi du zuretzat Nafarroan Drag Queen izateak?

Uztailaren 16an ospatu zen Drag Ikuspen Eguna dela eta, gure tokiko Drag Queensei honako galdera hau bota diegu:
ZER ESAN NAHI DU ZURETZAT NAFARROAN DRAG QUEEN IZATEAK?

Hona hemen erantzunak:

 

 

 

 

 

 

 

 

SUSSIE PUSSIE

Drag-a terapia da, esperimentatzea da, estetikarekin jolastea da, genero-rolak zalantzan jartzea eta sozialki inposatutako guztiarekin haustea. Nire kasuan, Drag-ak nire nortasuna indartu du eta nor naizen ulertzen lagundu dit.
Drag izatearen esperientzia bizitzak eman didan oparirik handienetako bat da. Uste dut pertsona guztiek egin beharko luketela Drag bizitzan behin gutxienez, Nafarroan, Benidormen edo Marten bizi. Martetar trabestitu bat? Asko gustatzen zait!

 

ALBINA STARDUST

Niretzat Nafarroan Drag izatea arte hau Euskal Herriko jendeari eta, nire kasuan, batez ere euskaraz hitz egiten duen jendeari hurbiltzea da. Aktibismo politikoa da, gizarteak ezarritako genero-rolekiko jendea askeago senti dadin. .

 

XTREYA DIVARIUS

Nafarroan Drag izatea niretzat, LGTBIQ+ kolektiboko beste edozein pertsonarentzat bezala, etengabeko borroka da; izan ere, Nafarroako gizarteak nahiko aurrera egin badu ere, asko dago borrokatzeko eta aldarrikatzeko.
Egunez egun heztea eta ikusaraztea tokatzen zaigu, genero, identitate, sexualitate eta abarren aniztasun guztia onartua izan dadin eta gaur egun ere kolektiboak egunero jasaten duen indarkeria, zuzena edo zeharkakoa, pairatzeari utz diezaiogun.

 

EXIA VERMUT

Nafarroan Drag izateak erantzukizuna esan nahi du, gaur egun nafar panorama osatzen dugun draga gutxi baikara. Beraz, fantasia honetan murgildu nahi duten belaunaldi berriak gidatzeko eta aholkatzeko erantzukizuna dugu.

 

AXTRA TOSFERA

Niretzat Drag Queen eta trabestiak esan nahi du heteronormak sozialki zapaldu dituen nire pertsonaren zati batzuk askatasunez adierazi ahal izatea. Baina, gainera, Nafarroan zehazkiago hala izateak esan nahi du indar handiagoz berresten dugula pertsona guztiok baliozkoak garela, generoa, arraza, orientazio sexuala eta identitatea kontuan hartu gabe…
Iruñea bezalako hiri batean, non Drag trabestismoa eta kultura ez zen existitzen eta gizartea bereziki itxia zen, inklusioaren eta askatasunaren diskurtso hori etxe guztietara eramatea beharrezkoa iruditzen zait. Beharrezkoa da belaunaldi berriak seguru senti daitezen eta beraiek ere izan daitezen, bene-benetan, benetan direnak izateko erabakia mozten duten gizarte-araurik gabe.

 

DONATELLA MANI

Niretzat Drag espresio-modu bat da, nire egunerokotasunarekin zerikusirik ez duen errealitate ezberdin bat bizitzea da. Transmormazio bat da, introspekzio bat, baina gauza guztien gainetik Drag-a askatasuna da.

 

GATA AL KUADRADO

Nafarroan trabestia izateak esan nahi du lurralde honetan bandera egin dugun aniztasunaren froga bizia izatea.
Nire modura bizitzeko «Aberri librean aske izateaz» harro sentitzen lagundu dit horrek, inork nire sustraiak mozteko eskubiderik ez duela sentitzeak. Lur honetako edozein txokotan eraiki dezakegula gure lekua.
Era askotara gara aberatsak eta zorionekoak, eta drag-ak erakutsi dit zeinetan.

 

MARUSHAK

Guretzat Drag egiteak gure mundua auzo eta herrietako jai guztietara eramatea esan nahi du. Militantzia egitea da. Tolerantzia- eta askatasun-mezu bat eramatea ikusgarritasunik ez dagoen lekuetara. Festa-giroetan espazio seguruak sortuz.a.

 

CELESTE POLIESTER

Niretzat askapenerako gunea izan da, eta Gasteizkoa izan arren, Nafarroan aurkitu dut Drag familia bat, eta ni neu izan naiteke familia horrekin, eta oso eroso sentitu. Nafarroa Drag gisa eta pertsona gisa hazteko aukera eman didan gunea izan da, eta hau nire jatorrizko hirira eramateko irrikan nago, eta zortea badut, Iruñeko Drag familiarekin bat egingo dut!

 

Otsailak 19: kirolean LGTBIfobiaren aurkako eguna

– Dekumas LBT, kontaiguzue pixka bat, nor zarete, zer egiten duzue, zergatik eratu zenuten elkartea…

DEKUMAS LBT (DE-deporte, KU-kultura, M-mujeres, AS-asociadas, L-Lesbianak, B-Bisexuales, T-Transexuales), 2018an Iruñean (Nafarroan) eratutako elkarte bat da, nazio mailako eta maila internazionalekoa.

Elkartea hasieratik sortu genuen emakumeek, Nafarroan emakume LBTen elkarte bat eratzeko beharra ikusi genuen, eta gure nahia emakume LBTen topaleku eta elkargune izatea zen, gure errekonozimendua, ikusgarritasuna bermatu nahi genuen. Horregatik LBT, LGTBIQ+, kolektibo feminista, instituzio publiko eta beste elkarte eta koletiboekin elkarlanean ekintzetan parte hartzen dugu, emakume LBT-en ikusgarritasuna sustatzeko. DEKUMAS LBT elkartean emakumeak, pertsona ez bitarrak fem-aligned, cis-ak edo transak, lesbianak, bollerak, safikak, bisexualak, sexualak edo asexualak.

ZERBITZUAK ETA EKINTZAK:

DEKUMAS LBT-tik emakume LBT-entzako kirol ekintzak, ekintza kulturalak, artistikoak, turismokoak, asialdikoak etabar antolatzen eta bultzatzen dira.

Whatsappean, gaika talde antolatuak ditugu, hitz egiteko, kirolari buruzkoak, irakurle klubak, asialdikoak, bideojokoak e.a. Talde hauetan esan daiteke ekintza psikosozial bat egiten dugula, hau da, elkar laguntzeko taldeak dira, sareak eraikitzeko eta baita LBT erreferenteak sortzeko, “artibismo LBT” kultural eta artistikoari esker. Gure ekimenekin gainera, zera lortzen dugu: hauek egiten ditugun espazioak emakume LBT-entzako espazio ziurrak bilakatzea eta LBT ikusgarritasunerako eta ahalduntze feministarako eremu baita ere.

Gure ekintza eta topaketak ere Iruñeako LGTBI gunean, Harrotun egiten ditugu, eta baita Iruñeako emakumeen etxean. Honetaz gain, beste espazio eta herri batzuetan ere burutzen ditugu, guztien informazioa gure sare sozialetan jartzen dugu: Facebook-en “Actividades Culturales LBT”, Twitterren @DekumasLBT, Istragramen @dekumaslbt, Youtuben “DekumasLBT Asociación”.

– Jakin dugu, beste gauza batzuen artean emakume LBTen arteko kirol taldeak antolatzen dituzuela, ze talde dituzue? Eta norbaitek parte hartu nahi badu, nora jo beharko luke?

Gaur egun, Kirol talde bat dugu, non elkarteak eta erabiltzaileek berek jarduerak proposatzen dituzten, adibidez: mendi-ibiliak, bizikleta-ibilbideak, frontenisa, etab.


Eta futboleko eta padeleko talde espezifikoak ere baditugu. Futbolekoa berrabiatzeko bidean da, pandemiaren okerrenaren ondoren, eta interesatuak bilatzen ari dira. Skate talde bat ere sortu nahi da. Beraz, interesatuek mezu elektroniko bat bidal dezakete DEKUMASLBT@GMAIL.COM helbidera edo WhatsApp bat 662244228 zenbakira, taldeetan erabiltzaile gisa parte hartzeko, formulario sinple bat betez.

– Txoritxo batek kontatu digunez, aurten ere egutegi bat egin duzue Dekumasetik, eta kirol-arloan jarri duzue arreta. Zergatik aukeratu zenuten hau ikusaraztea?

Ikusaraztea aukeratu genuen, elkartea aktibismorako eta LBT emakume gisa ditugun eskubideen aldeko borrokarako pentsatu baitzen, kiroletik eta kulturatik. Ekintza hau 2019an hasi genuen, lehen bi egutegiekin, Nafarroako Gobernuak eta Iruñeko Udalak diruz lagundutakoak, eta bertan islatzen zen emakume lesbianen eta bisexualen aniztasuna, argazkigintzaren artearen bidez ikusarazten zirenak, gizarteari adierazten diren bezala hurbilduz, beren bizitzako uneak, askatasun osoz eta batzuetan gure maitatzeko modua gaitzesten edo epaitzen duen errealitaterik gabe. Eta 2022ko egutegi honetan, Nafarroako Gobernuak diruz lagundua, LBT kirola ikusarazi nahi izan genuen, era berean, erreferenteak sortzeko eta LBT emakumeak animatzeko kirol-guneak leku seguru bihur ditzaten, agerian jarriko gaituen esperientzia bat partekatzeko, desarmatze bakoitzaren barne-prozesuari ere laguntzeko. Egutegiak intersekzionalitate-puntua du, ez soilik LBT, baizik eta, emakumeena ere badenez, ikusgarritasun bikoitza da, emakume kirolarien erreferenteekin.

– Zer erantzun jasotzen ari da egutegia?


Erantzuna arrakastatsua izaten ari da, ia ez da alerik geratzen, eta hori oso pozgarria da, kontuan hartuta oraindik bizi ditugun pandemia-garaiak, espazio publikoetan pertsonekin elkarreragiteko aukera murriztu dituela.

Iruñeko Emakumeen Etxean egutegien aurkezpena eta sinadura egin genuen 2021eko azaroan. Harrera oso zirraragarria izan zen. Nora Gómez, abenduko izotz hockeyaren protagonista eta Nane Ramos otsaileko Jiu Jitsu irudiaren protagonistekin. Hitzordura hurbildu ziren emakume guztiei egutegiak sinatzen eta eskaintzen aritu ziren.

– Nahi duenak non eskuratzen al du?

Badakigu oraindik ale batzuk geratzen direla Iruñeako LGTBI Zentro Publikoan, HARROTUn (San Gregorio kalea 28, Iruña), Nafarroako Gobernuaren LGTBI+ Zerbitzu Publikoaren bulegoan, Kattalingunen (Fuente del Hierro kalea 2) eta Iruñeko Emakumeen Etxean (Agoitz kalea 9). Edo interesik izanez gero, idatzi DEKUMAS LBT emailera: dekumaslbt@gmail.com.

 

– Kirolean LGTBIfobiaren aurkako eguna hurbiltzen ari da. Zergatik da garrantzitsua egun hori ikusarazten jarraitzea eta horrelako efemeridea izatea?

Otsailaren 19an ospatzen da Kiroleko LGTBIfobiaren aurkako Nazioarteko Eguna, LGTBI+ pertsonak, kirolaren munduan jasaten dugun diskriminazioa, modu profesionalean egin edo ez, arbuiatzeko da.Justin Fashanu 37 urteko futbolariak bere buruaz beste egin zuen Londresen, 1990ean homosexualitatea publiko egin zuenetik jasotako presioen ondorioz.

Garrantzitsua da oraindik, gaur egun, gizartea kontzientziatzen eta sentsibilizatzen jarraitzea kirolarien identitate edo orientazio sexualak ezin duela desberdintasunik, diskriminaziorik, jazarpenik edo gorroto-deliturik eragin. Oraindik ere beharrezkoa da hori aldarrikatzea eta ikusaraztea, LGTBI+ kirolariak errespetatuak izan daitezen, eta haien kirol-lorpenengatik eta mugarriengatik baloratuak izan daitezen.

.

-Zergatik da garrantzitsua LBT ikusgarritasuna kirolean?

Hori nabarmendu nahi dugu, kontakizun batean, Patricia Reche gure kideak, DEKUMAS LBTko bazkide eta futbol taldeko kideak, kontatzen duen lehen pertsonako sentimenduaren bidez. “Futbología lesbika”.

Futbología lesbikoa.

Noiztik noizera galdetzen didate zer esan nahi duen futbitoak niretzat. Existitzeko, izateko aukerari buruz galdetzea bezela da niretzako. Beti jakin izan dut mugimendua eta ekintza gustatzen zitzaizkidala, ez nekiena, eta gero jakin nuen hori emakumeen kasuan, bereziki heterosexualen kasuan, erronka antipatriarkala zela. Eta hori ez diot nik, erregimen frankistak 1971n «finolis versus folkloricas» partida mitiko hura antolatzean esan zuen, emakumeak kirol munduan hegoak zabaltzen hasi zirela, eta barregarri uzten saiatu behar zirela. Lola Flores versus Encarna Polo ez da batere barregarria, ezin irudika daitekeen potentzialidadea dauka.

ARGAZKI-MUNTAIA RELATALES fanzinean azaltzen dena, DEKUMASek editatutako fanzinea Nafar Gobernuaren NABIk diruz lagundua. Bere bigarren edizioa eskuragarri dago, DEKUMAS LBTrekin harremanetan jarri interesa izanez gero.

Baina itzul gaitezen atzera. Gero jakin dut hori guztia. Baina 14 urterekin, ez nintzen egokitzen esleitu zizkidaten genero-aginduetara, futbola gustatzen zitzaidan eta kirola egin nahi nuen. Ez nekien, eta orain badakit, han nire familia hautatua aurkituko nuela, nire nortasuna aurkituko nuela. Ni bezalako neskak, genero aginduak jarraitzen ez zituztenak eta partidu bakoitzean energia atomikoa hedatzen zutenak. Partiden ondoren, gure gorputzen arteko topaketak etortzen ziren. Izan ere, han aurkitu nituen heterosexualitatea desafiatzen zuten neskak, zer egiten genuen jakin gabe, hori orain badakigu. Han izan nituen lehen garaipenak eta porrotak zentzu guztietan. Haiek nirekin jarraitzen dute, baina urteetan lehiaketak utzi ditugu, ez gogo faltagatik, denbora faltagatik baizik. Baina gizarteko jokoz kanpo guztiek nigan jarraitzen zuten, eta nik ekipo on baten bila jarraitzen nuen eta DEKUMAS LBT aurkitu nuen. Astelehenero LBT nesken arteko partidak antolatzen eta sustatzen ditugu, estadio zoragarri batean. Eta han transfutbolarekin topo egin nuen. Han ez zen garrantzitsua ondo jokatzea, adinaren araberako kategoria batekoa izatea, ezta ekipaziorik izatea ere. Han garrantzitsuena taldearen parte sentitzea zen, beste guztia alde batera utzita. Luzaketak partekatzen genituen eta aukeratutako familia are gehiago zabaltzen genuen. Esan gabe doa partiden osteko topaketa guztiak golak bezain biziak eta ospatuak izan direla, bat-batean LBT emakume talde bat aurkitu baikenuen gure bizitzako kornerrak partekatzeko. Eta hau DEKUMAS da edozein jatetxe giroko jatetxe eta edozein kirol ikusgarritasun bihurtzeko gai den topagunea.


– Zuen ustez, nola eragiten die emakumeei bereziki LGTBIfobiak kirolean?

Kirolean, profesionala izan edo ez, egitura eta funtzionamendu androzentrikoa mantentzen dira, beraz, emakumeak gehien diskriminatzen dituen eremuetako bat da (talde gutxiago, soldata gutxiago eta onarpen publiko eta sozial gutxiago). Emakume lesbianek, bisexualek eta transexualek erreferente batzuk dituzte kirolean. Xumeak ez diren edo diskriminatzaileak diren kirol-izapideekin borrokatzen diren emakume trans kirolariak. Kirol-karreren aurretik edo ondoren armairutik atera diren emakume lesbianak. Baina horiek guztiek diskriminazio bikoitza jasan dute, emakume eta LBT izateagatik soilik.

Kirolean LBT emakumeen ikusezintasuna eta diskriminazioa murriztera bideratutako ekintza bakoitza garrantzitsua da beste neska batzuk babestuta senti daitezen edozein kirol egiteko, eta diren horretaz harro eta zoriontsu bizitzeko, beren identitatea edo sexu-orientazioa edozein dela ere.

19 de febrero: Día contra la LGTBIfobia en el deporte

 

– Dekumas LBT, contarnos un poco, quienes sois, que hacéis, porque se creó esta asociación….

DEKUMAS LBT (DE-DEporte, KU-KUltura, M-Mujeres, AS-Asociadas, L-Lesbianas, B-Bisexuales, T-Transexuales), es una Asociación creada en Pamplona (Navarra) en 2018, de ámbito nacional e internacional.

Desde el comienzo, las mujeres fundadoras de la asociación vimos la necesidad social de crear una Asociación de mujeres LBT en Navarra, y quisimos que, como organismo y red, esta asociación propiciara el encuentro y unión entre mujeres LBT, el reconocimiento a las mismas y la generación de visibilidad, por lo que participamos en acciones junto con asociaciones y colectivos LBT y LGBTIQ+, colectivos feministas e instituciones públicas, para visibilizar la realidad de las mujeres LBT. DEKUMAS LBT aúna, como usuarias, a mujeres, personas no binarias fem-aligned, cis o trans, lesbianas, bolleras, sáficas, bisexuales, sexuales o asexuales.

SERVICIOS Y ACTIVIDADES:

DEKUMAS LBT organiza y promueve actividades deportivas, culturales, artísticas, de turismo, ocio etc., para mujeres LBT.

Tenemos también grupos temáticos de WhatsApp organizados, de charla, deporte, club de lectura, ocio, videojuegos, etc. Realizamos en estos grupos, entre todas, una acción psicosocial de apoyo mutuo y de creación de redes y de referentes LBT a través del “artivismo LBT” cultural y artístico. Con nuestras actividades además se consigue que los espacios que las albergan se conviertan en lugares seguros para mujeres LBT y por supuesto en espacios de empoderamiento feminista y visibilidad LBT.

Estamos presentes con nuestras actividades y encuentros de mujeres LBT en Harrotu el Centro LGTBI de Pamplona, en la Casa de las mujeres de Pamplona, y en diversos centros y localidades donde realizamos nuestras actividades que se pueden consultar en nuestras redes sociales de Facebook: Actividades Culturales LBT, Twitter: @DekumasLBT, Instagram: @dekumaslbt, YouTube: DekumasLBT Asociación.

– Tenemos entendido, que, entre otras cosas, creáis grupos para practicar deporte entre mujeres LBT, ¿Qué grupos tenéis, si a alguien le apetece participar a donde tiene que ir?

Actualmente tenemos un grupo de Deporte General donde se proponen actividades por la Asociación y también por las propias usuarias, por ejemplo: senderismo, rutas de montaña, rutas en bicicletas, frontenis, etc.

Y también tenemos grupos específicos de fútbol y pádel. El de fútbol está en vías de reiniciarse, después de lo peor de la pandemia, y buscan interesadas. También se quiere crear un grupo de skate. Así que las interesadas pueden mandar un mail a DEKUMASLBT@GMAIL.COM o un WhatsApp al 662244228, para participar como usuaria en los grupos, tan sólo rellenando un sencillo formulario.

Nos ha contado un pajarito que este año, también habéis hecho un calendario desde Dekumas, y se ha centrado en el ámbito deportivo. ¿Por qué elegisteis visibilizar esto?

Elegimos visibilizarlo, ya que la asociación se pensó para el activismo y la lucha por nuestros derechos como mujeres LBT, desde el deporte y la cultura. Empezamos esta acción en 2019 con dos primeros calendarios subvencionados uno por el INAI Gobierno de Navarra y otro por el Ayuntamiento de Pamplona, en los que se reflejaba la diversidad de mujeres lesbianas y bisexuales, que se visibilizaban a través del arte de la fotografía, acercando a la sociedad como se expresan, momentos de sus vidas, con total libertad y sin una realidad que a veces censura o juzga nuestra forma de amarnos. Y en este calendario del 2022, subvencionado por el INAI Gobierno de Navarra, quisimos visibilizar el deporte LBT, de igual manera, para crear referentes y animar a las mujeres LBT a hacer de los espacios deportivos lugares seguros donde compartir una experiencia que nos visibilice, una y contribuya también al proceso interno de cada una de desarmarización. El calendario tiene el punto de interseccionalidad, no sólo LBT si no que, al ser también de mujeres, es una doble visibilización, con referentes de mujeres deportistas.

– ¿Qué respuesta está obteniendo el calendario?

La respuesta está siendo un éxito, apenas quedan ejemplares lo que es muy gratificante, teniendo en cuenta los tiempos de pandemia que aun vivimos y que han reducido la posibilidad de interactuar con personas en espacios públicos.

En la Casa de las Mujeres de Pamplona hicimos en noviembre de 2021 una presentación y firma de los calendarios. La acogida fue muy emocionante. Asistieron Nora Gómez protagonista con el Hockey sobre hielo del mes de diciembre y Nane Ramos protagonista con Jiu Jitsu del mes de febrero. Estuvieron firmando y dedicando calendarios a todas las mujeres que se acercaron a la cita.

– ¿Dónde se puede conseguir si alguien lo quiere?

Sabemos que aún quedan algunos ejemplares en el Centro Público LGTBI HARROTU en la Calle San Gregorio 28 Pamplona, en la oficina de Kattalingune Servicio Público LGTBI de Navarra en la Calle Fuente del Hierro 2, y en la Casa de las Mujeres de Pamplona, en la Calle Aoiz 9. O interesades se pueden poner en contacto por mail con DEKUMAS LBT dekumaslbt@gmail.com

Se acerca el día contra la LGTBIfobia en el deporte, ¿Por qué es importante seguir visibilizándola y teniendo una efeméride como esta?

Cada 19 de febrero se conmemora el “Día Internacional contra la LGTBIfobia en el Deporte” con el fin de rechazar la discriminación que sufrimos, las personas LGTBI en el mundo del deporte, se practique o no, de manera profesional. Se conmemora este día porque es la fecha de nacimiento de Justin Fashanu, futbolista de 37 años que se suicidó en Londres debido a las presiones recibidas desde que en 1990 hiciera pública su homosexualidad.

Es importante todavía, hoy en día, seguir concienciando y sensibilizando a la sociedad de que la identidad u orientación sexual de las personas deportistas, no puede ser causa de desigualdad, discriminación, acoso o delitos de odio. Todavía es necesario reivindicarlo y visibilizarlo para que las personas deportistas LGTBI sean respetadas, y sean valoradas por sus hitos y logros deportivos.

– ¿Por qué es importante la visibilidad LBT en el deporte?

Esto lo queremos destacar a través del sentimiento en primera persona que narra, en un relato, nuestra compañera Patricia Reche, socia de DEKUMAS LBT e integrante del equipo de fútbol y que se titula “Futbología lésbica”.

Futbología lésbica.

De cuándo en cuándo me preguntan que qué significa el futbito para mí. Es casi cómo preguntarme qué significa la posibilidad de existir. Siempre he sabido que me gustaba el movimiento y la acción, lo que no sabía, y supe después, es que esto en las mujeres, especialmente en las no heterosexuales, era un reto antipatriarcal. Y esto no lo digo yo, lo dijo el régimen franquista al organizar aquel mítico partido en 1971 «Finolis versus folkloricas» y es que las mujeres empezaban a desplegar sus alas en el mundo del deporte, y había que intentar ridiculizarlo. Lola Flores versus Encarna Polo es de todo menos ridículo, es de un potencia inimaginable.

IMAGEN FOTOMONTAJE que aparece en el libro Fanzine RELATALES de relatos lésbicos de DEKUMAS LBT, editado por DEKUMAS con la subvención del INAI Gobierno de Navarra. Disponible la segunda edición, contactar con DEKUMAS LBT para obtener el fanzine.

Pero volvamos atrás. Yo todo esto lo he sabido después. Pero con 14 años, yo no encajaba en los mandatos de género que me habían asignado, me gustaba el fútbol y quería practicarlo. Lo que no sabía, y ahora se, es que allí encontraría a mi familia elegida, encontraría ni más ni menos que mi identidad. Chicas como yo, que no seguían los mandatos de género y que desplegaba una energía atómica en cada partido. Después de los encuentros venían los encuentros entre nuestros cuerpos. Y es que allí encontré a chicas que también desafiaban la heterosexualidad, sin saber que lo hacíamos, porque eso lo sabemos ahora. Allí tuve mis primeras victorias y derrotas en todos los sentidos. Ellas siguen conmigo, pero durante años dejamos las competiciones, no por falta de ganas si no de tiempo. Pero todos los fueras de juego social seguían en mí, y yo seguía buscando una buena alineación y encontré DEKUMAS LBT. Organizamos y promovimos partidos todos los lunes entre chicas LBT, en un estadio, bendecido. Y allí me encontré con el transfutbol. Allí no era importante jugar bien, pertenecer a una categoría por edad, ni siquiera tener equipación. Allí lo importante era saberse parte del grupo al margen de todo lo demás. Compartíamos estiramientos y ampliábamos la familia elegida aún más. Sobra decir, que todos los encuentros tras los partidos han sido igual de intensos que los goles, pues de repente habíamos encontrado un grupo de mujeres LBT con las que compartir nuestros córners de la vida. Y esto es a DEKUMAS el punto de encuentro capaz de transformar cualquier restaurante en un restaurante de ambiente y cualquier deporte en visibilidad.

¿De qué manera creéis que afecta a las mujeres en especial la LGTBIfobia en el deporte?

En el deporte, profesional o no, se mantiene una estructura y un funcionamiento androcéntrico, por lo tanto, es uno de los ámbitos que más discrimina a las mujeres (menos equipos, menos salario y menos reconocimiento público y social). Las mujeres lesbianas, bisexuales y transexuales tienen algunas grandes referentes en el deporte. Mujeres deportistas trans que luchan con trámites deportivos que no resultan sencillos o son discriminatorios. Mujeres lesbianas que han salido del armario antes o después de sus carreras deportivas. Pero todas ellas han sufrido una doble discriminación, simplemente por ser mujeres y LBT.

Cada acción encaminada a reducir la invisibilidad y la discriminación de las mujeres LBT en el deporte es importante para que otras chicas se sientan acogidas y respaldadas para realizar cualquier deporte, y para vivir orgullosas y felices de lo que son, independientemente de su identidad u orientación sexual.

Irailak 22: Haizeak berritzen norabide berri baterantz

Kattalingorri erreferentziazko espazioa da, irekia eta anitza, eta duela 20 urtetik hona Nafarroan LGTBI+ aniztasunaren ordezkari diren kolektiboak bildu nahi ditu. Espiritu hori jaiotzetik daramagu DNAn, EHGAM, Lumatza eta Ilota Ledo kolektiboen eskutik. Horri esker, 15 urtez mantendu ahal izan genuen Aldapa kaleko lokala erreferentzia gune gisa, LGTBI+ biztanleek eskatzen zituzten zerbitzuak eskaintzeko. Aurrerago, 2016an, Nafarroako Gobernuarekin lankidetza lortu zen Kattalingunetik zerbitzu profesionalizatuagoa emateko, eta horren atzetik etorri zen Harrotu 2017an, Iruñeko Udalarekin lankidetzan.

Hala ere, istorio hau ez da beti erraza izan. Azken 6 urteotan zerbitzu profesionaletan egindako lana gogorra eta zaila izan da, eta, bide batez, elkarteak asko galdu du jatorrian zuen bultzadatik.

Nafarroako kolektiboek ere beren eraldaketa-prozesu naturalak bizi izan dituzte, eta azken urteotan nabaritu dugu nola galtzen ziren harremanak eta parte-hartzea. Duela ez asko elkarte trinko batetik elikatzen zen aterki elkarte bat zena, esku artean lan gehiegi zuen talde txikiegi bat bihurtzen zelarik.

Hori dela eta, 2020an partaidetza-prozesu bat jarri genuen abian, berriz elkartzeko eta egoera berrabiarazteko. Izan ere, 2020 ez zen agian urterik onena izango horrelako zerbait hasteko, baina ez genekien zer zetorren gainera. Hasierako plana aldatu behar izan genuen, batetik, COVIDek baldintzatutako modu eta erritmoetara egokitzeko, eta, bestetik, Iruñeko Udalarekin Harrotuko murrizketak saihesteko izandako borroka luze eta gogorragatik. Hori dela eta, 2021eko ekainaren 12an lan-saio bat egin zen goiz osoan, eta hainbat kolektibok eta LGTBIQ+ pertsonak elkartearen helburuei eta elkartearen egiturari buruz hausnartu zuten, hemendik aurrera landu beharreko proposamen bat adostuz (proposamenari eta lan-saioaren laburpenari buruzko informazio gehiago erantsitako dokumentuetan).

Hala ere, teoriatik praktikara igarotzea ez da hutsala. Proposamen horrekin jarraitzeko eta gauzatzeko, beharrezkoa da energiak oxigenatzea, batzarra berrituz eta etapa berri honetan parte hartu nahi duen pertsona oro batuz. Beharrezkoa da ardura hartzen dutenak, Kattalingorri berriaren funtzionamenduaren xehetasun zehatzak erabakitzen dituztenak, Nafarroako LGTBI+ ehuneko pertsona anitzak eta ordezkariak izatea.

Hori guztia dela eta, datorren irailaren 22an, Batzar Orokorra deitu dugu, arratsaldeko 18:30etan, Juslarroctxako Civivoxean. Bilera horretan, Batzar berria aukeratuko da, eta hark egin beharko ditu hasierako proposamenak, aldaketa zehatzetan, elkartearen estatutuetara eta egiturara.

Bide luzea daukagu, baina ziur gaude mereziko duela. Hemendik gonbitea luzatzen diegu norbanako guztiei edo LGBTIQ+ kolektiboei etapa berri honetan partaide izan daitezen. Badakigu borroka asko dugula egiteko, eta gaur inoiz baino gehiago, argi daukagu elkarrekin jarraitu nahi dugula borrokan.

Kontsultarako erantsitako dokumentuak:

Ekainak 12an lantzeko txostena

Ekainak 12ko saioaren memoria

EHGAMek prozesuari egindako ekarpenak

 

Uztailak: 16 Drag Ikusgarritasunaren Eguna

Drag Ikusgarritasunaren Eguna dela eta, Nafarroako MARUXAK Drag taledarekin hitz egin dugu. Ezagutu nahi?

 

Kattalingorri: Gustatuko litzaiguke zuen buruak aurkeztea, irakurtzen gaituzten eta zuen adierazpen artistikoaz ezagutzen ez duten pertsona guztientzat.

Maruxak:
Kaixo! Rita eta Diana gara. MARUXAKeko kideak. 2019an Mendillorri auzoan sortutako taldea, Drag munduan showak egiten dituena. Hasieran, herriko festetan eta Iruñeko eta eskualdeko elkarteetan pintxatzen genuen. Baina osasun egoera horrekin berasmatu eta gauza ezberdinak egin behar izan ditugu.
Ez gaude bakarrik, animatzaile-rola duen Unikornia Power dugu lagun. Martotxa eta Popony ere bai, margotzen eta irakasten digutenak. Aimarrana eta Leticia argia eta soinuaren gai teknikotan aritzen dira. Ikerrek eta Urkik audio-bisualean, eta gure espektakuluen atzean dagoen jende oro ere MARUXAK dira. Esan dezakegu auzolanean lan egiten duen kolektiboa garela. Izan ere, gure biltoki nagusia Antzara da, Mendillorriko zentro komunitarioa. Magia guztia sortzen den tokia da.

 

Kattalingorri: Noiz eta zergatik hasi zineten performance hauek egiten?

Maruxak:
Rita eta Diana oso lagunak gara Drag egin aurretik. Biok jakinmin handia genuen mundu honengatik. Diana Drag Race saioko jarraitzailea zen txikitatik, eta Rita Kanarietako inauterietako Drag galekin maiteminduta zegoen.
2019an, Botulina izeneko auzoko bi kiderekin aritzeko aukera izan genuen. Esperientzia izugarri atsegin genuen, eta gure kabuz antolatzea erabaki genuen. 2019ko Mendillorriko Jaietan pintxatu genuen lehen aldiz eta arrakasta handia izan genuen.
Drag oso ezaguna ez zen mundu batera eramatea zen helburuetako bat. Herriko festetara, elkarteetara… Beti izan gara militantake jaietako batzordeetan eta herri-kolektiboetan. Lehenengo “pintxada” hori egin genuenetik leku ainitzetik deitu digute jaiak alaitzeko. Gure fantasia mundu hau behar den edonora eramatea da gure nahia.

 

Kattalingorri: Oztopoak izan dituzue bidean?

Maruxak:
Alderantziz. Hala ere gutxi daramagu honetan tartean pandemia izan dugularik, beraz baliteke goiz izatea iritzi borobila botatzeko. Oraingoz, leku guztietan laguntza eta erraztasunak besterik ez ditugu aurkitu. Mendillorrin auzokide guztiak ezagutzen gaituzte, eta zerbaitetarako laguntza eskatzen baduzu, laguntzeko prest dagoen jendea gertu duzu. Horrek ez du esan nahi aurrerago egoera desatseginen bat aurkituko ez dugunik. Beraz oraingoz, dena ondo.

 

Kattalingorri: Zer eragin izan du maila pertsonalean drag izateak?

Maruxak:
Hemen biok argudio berberak ditugu. Askapena eta jabekuntza ekarri dizkigu zalantzarik gabe. Drag mundutik asko ikasi behar izan dugu, kanpotik ezagutzen bait genuen bakarrik. Orain, barrutik eta irizpidez eman dezakegu iritzia. Pertsonaiaren barruan nahiz kanpoan ezagutu dugu geure burua. Autoikaskuntza makillajean, ileapainketan eta gure nortasuna garatzen… Drag izateari buruz ere asko ikasi dugu. Jende orok uste du emakumez janzten garen gizonak soilik garela, eta ez da hala. Harago doa. Mila aldaera dituen adierazpen artistikoa da.

 

Kattalingorri: Norengandik eta nola ikasi duzue? Zein dira zuen erreferenteak?
Maruxak:
Bi alde bereiz ditzazkegu.
Alde batetik, pertsonaiak daude. Hor esan dezakegu mundu osotik eta inorengandik batera edaten dugula. Bilboko Fellinietatik etor daitekeen alde komiko eta mamarratxa bat dugu, eta gure auzoko arroiletatik ere edaten dugu. Izugarri atsegin dugu Choni mundua, eta asko dugu hortik. Folkloretik ere edaten dugu. Biak dantzariak gara eta Draga eta folklorea egiten dugun guztian daude. Eta noski aldarrikapena. Draga politikoa da, nahiz eta zenbaitzuk bereizi nahi duten. Beraz mezu bat bota badezakegu, ba bota egingo dugu.

Bestetik, Draga bera da. Hor autoikaskuntza asko dago. Tutorial asko, Martotxa eta Poponyk makillajeaz asko erakutsi digute. Sare sozialek Drag mota ezberdinak ikusten lagundu digute.
Eta, jakina, Drag mundu honetan gu baino lehenago hasi direnetaz eta bidea ireki digutenetaz ere ikasi dugu. Botulinak, gure lagun handiak (Donatella Maní eta Exia Vermut) eta aurrean ditugun Iruñeko Dragonak. Jende guzti hori gabe, agian ez genuen proiektua aurrera eramango. Gure hirian Draga mugitzen ari zela ikusteak eta bakarrak ez ginela jakiteak eman zigun MARUXAK sortzeko azken bultzada. Hasieran asko kostatu zitzaigun lehen pauso hori ematea.

 

Kattalingorri: Zer ekarpen egin diezaioke Dragak pertsona bati?
Maruxak:
Funtsean nork bere burua ezagutzea, berasmatzen jakitea, askatzea, ahalduntzea, ikastea… eta askotan poltsikoa prestatzea ere badakar. Honi buruz esan ahal daiteke ia edozer gauzarekin egin daitekeela Drag eta ederki antolatu zaitezkeela diru gehiegi ez gastatzeko, baina beti minimo bat inbertitu behar da, eta denbora batez ere. Honetarako denbora asko behar da, hori bai. Jeje

 

Kattalingorri: Drag mota ezberdinak daude?
Maruxak:
Bai. Erantzuna erabatekoa da. Drag bakoitza bakarra da. Denek uste dute Draga gizona emakumez jaztea soilik dela, eta Drag mota hori existitzen bada ere, Drag egiten duten emakumeak eta pertsona ez-bitarrak ere badaude. Pertsonaia bakoitza mundu bat da, eta hango eta hemengo inspirazioa du. Hainbat modalitate daude. Drag Queen, King, ez bitarra, kid kluba, Drag kanarioa… eta maila horien artean kategoria ezberdinak daude. Batzuek komedian, pasareletan, musikan… aritzen dira. Modalitateak ere nahastu eta fusionatu egiten dira… Horregatik esan dezakegu Drag bakoitza mundu bat dela eta pertsona bakoitza, bizitzan bezala, bakarra dela. Mugarik eta araurik gabeko unibertsoa da. Bakoitzak bere helburuak eta kontakizunak zehazten ditu.

 

Kattalingorri: Zer gomendatuko zenioke Drag izateko lehen urrats hau emateko gogoak dituen pertsonari?
Maruxak:

Egin dezala. Hau da Drag orok erantzungo dizuna. Arriskatzea, ikastea, askatzea. Pazientzia edukitzea, prozesu guztiek denbora bait daramate eta berrasmatzen ari zara… Inor ez da ezertan ikasita jaio. Baina pazientziaz eta irmotasunez ateratzen da dena. Nahiago genuke mundua dragaz beteta egongo balitz. Seguru askoz mundu hobea izango litzatekeela.

 

Kattalingorri: Zein da gehien maite duzuen Maruxen irudia?
Maruxak:
Hiru ditugu.
1. Mendillorrin saio bat egin genuen lehen egunekoa, non gudu batean baino jende gehiago zegoen.
2. Mendiko inauterietan. Auzo osoan ibili ginen kamioi batean igotak, eta jendeak primeran gozatu zuen. Gure azken agerpenetako bat izan zen etxean sartu aurretik.
3. Gure azken bideoklipa gure auzoa atzean dugula Monte Campamenton grabatzen. Lan honetan uste dugu jada nabaritzen dela gure irudiaren bilakaera eta ikaskuntza.

 

Kattalingorri: Zer sentitzen duzue gaur, ekainak 28, Harrotasunaren Egunerako prestatzen?
Maruxak:
Ba sentimendu ezberdinak dira. Alde batetik gure gaurko look-ean Erkidegoa isladatu nahi izan dugu. Oso anitza bait da nahiz eta ez iruditu. Bestetik Noaineko guduaren urtemuga ere gehitu dugu, non Nafarroa bere independentzia galdu zuen. Ideia hau landu dugu kateekin eta oraindik gaur egun LGTBIQ+ kolektiboak jasaten duen jazarpenarekin.
Eskuin indarrak Nafarroako konkistaren 500. mendeurrenaren ospakizunari egin dion boikota eta kolektiboaren pertsonekiko duen gorroto-mezua lotu nahi izan ditugu. Gero eta errespetu falta eta eraso gehiago daude, Hungarian gertatzen ari dena Europar Batasunak ezer egin gabe… Trans legearen gaia… Hainbat afera dago kalera atera eta aldarrikatzeko… Harrotasona sentitzen dugu eta uste dugu parte hartu eta ikusarazi egin behar dela guzti hau, hemen gaudela eta hemendik ez garela mugituko esateko jende guzti horreri. Gorrotoaren diskurtsoa geroz eta handiagoa den arren. Eta, bide batez, beste gauza batzuk aldarrikatu baditzakegu, hobe.

 

 

Kattalingorri: Azkenik.. beste zerbait gehitu nahi diozue?
Maruxak:
Tokiko kultur-eszena lagundu egin behar dela uste dugu. Geldialdi garai hauetan kalte handia egin zaio kulturari, eta guztion artean babestu behar dugu eta tokiko eszena kontuan hartu behar dugu egoera hau gainditzeko. Denon artean lagunduz.
Sare sozialetan proiektu mordoa ditugula ere adierazi nahi dugu, irakurleak egiten duguna hobeto ezagutzeko. Eta bide batez baebesa eta maitasuna ematen badiote gure lanari askoz hobe.
Bi bideoklip ditugu Youtuben. Bat iazko uztailean atera genuen, gure elkarteko ereserkiaren bertsio batekin eta guk Kiliki Frexkoren (Chill Mafiako kidea) laguntzarekin osatu genuen beste gai batekin.
https://www.youtube.com/watch?v=b20-Q0WcM8M
https://www.youtube.com/watch?v=8OQr1nBy6GA
Dantza eta folklorea Dragarekin nahasten duen proiektua dugu orain eskutan: Folklore Travestia.
Eta esango genuke, halaber, mundu guztiari ez zaiola gustatzen egiten duguna, baina kritikak eraikitzaileak badira eta ez suntsitzaileak, askoz hobe.

 

Landa eremuan Harro

Ekainak 28 Sexu-askatasunaren Egunaren arira, landa eremuko LGTBIQ+ errealitateari eta erronkei arreta berezia ipini nahi izan diogu. Horretarako hainbat lagunen hausnarketa uzten dizuegu:

Apirilak 26: Ikusgarritasun Lesbikoaren Eguna

Nor zarete?

Areta, Noelia eta Ailen gara eta elkarrekin A Panadaría antzerki konpainia eratzen dugu. 2013an sortu genuen A Panadaría eta ordutik antzerki feminista eta kritikoa oratzen dugu humoretik. Oraintxe bertan gure hirugarren ikuskizunaren laugarren gira urtean gaude, Elisa eta Marcela antzezlana hain zuzen.

Nolatan animatu zineten Elisa y Marcela antzezlana egitera? Nola ezagutu zenuten haien istorioa?

Elisa eta Mareclaren istorioa haiei buruzko ikuskizuna egitea erabaki baino urte batzuk lehenago ezagutu genuen interneten. Emakume galego erreferenteak bilatzen, garaiko notizien artean (1901) “gizonik gabeko ezkontza” albistea aurkitu genuen. Ikaragarri gustatu zitzaigun ezagutzen ez genuen istorio hau , baina ez genekien gehiegi beraietaz. Gena Baamonde, Elisa eta Marcela antzezlanaren zuzendaria izan zen beneta ikuskizuna egitera bultzatu gintuena, izan ere, bere iritziz momentu hartan, 2016ean, sinesgaitza iruditzen zitzaion oraindik inork Elisa eta Marcelaren istorioa antzerkian, zineman edota telebistan kontatu ez izana. Ez zuen ulertzen nola mundu osoan LGTBIQ+ koletiboarentzat erreferente diren bi emakume ezagunak ziren Galizan. Hortaz, antzerkian istorio hau kontatzea beharrezkoa zela sentitu genuen eta gainera, humoretik egin nahi genuen; ikuspegi positibo batetatik eta noski, feminismotik.

 

 

Ze erantzun izaten ari dituzte zuen aktuazioek?

Publikoaren erantzuna kristona izaten ari da. 2017aren urriaren 14ean estrenatu genuen, eta egun horretan bertan, obra amaitzean emakume lesbiana batzuk gerturatu ziren guregana eta haiek ordezkatuak sentitzen ziren istorio bat kontatzea eskertu ziguten. Emakume lesbianak ikusgarri diren antzerki obrarik ia ez dagoela esaten ziguten eta honetaz gain, ikuspegi positibobatetik, non maitasuna eta desira ikusgarri ziren, egitea eskertzen ziguten. Eszena batean kamasutra lesbikoa egiten dugu (arroparekin), eta gertatu izan zaigu hori egiten ari ginela, pertsona batzuk minduta sentitu direla eta antzerkitik irten direla. Honek argi adierazten du oso beharrezkoa dela lesbianek desira sentitzen dugula ikustaraztea, izan ere, pelikuletako edota antzerkietako desira herterosexualak ez du inor mintzen. Laburbilduz, publikoaren harrerarekin oso pozik gaude, bai antzerkitik ateratzen garenean, sare sozialetan eta jaso ditugun antzerki kritika itzelekin ere.

Sexu askatasunari dagokionez, zer uste duzue aldatu dela Elisa eta Marcelaren garaitik hona? Ze gauza zeuden lehen hobe (baldin bazeuden) eta zeintzuk behar da aldatzen jarraitu?

Askotan askatasunei dagokienez iragana okerragoa izan zela pentsatzen dugu, eta hiriak progresuaren ikur direla. Baina hau estafa bat da. Elisa eta Marcelaren garaian ohikoa zen trabestismo funtzionala praktikatzea emakumeen artean, maskulinoak ziren espazioetara joateko, hori egin zuen Elisak Marcelarekin ezkontzeko. Elisa eta Marcela 1800 amaieran Galiza ruralean elkarrekin bizi izan ziren bi irakasle gogoratzen jarraitzeak, eta haiek erreferentetzat izateak, iragana edo pasatako garaiak ez dutela zertan okerragoak izan behar erakusten digu.
Hala ere, Elisa eta Marcelarena bezelako istorioei esker eta kolektibo askoren lanari esker eskubideei dagokionez 1901etik asko aurreratu dugula deritzogu. Egun adibidez, ezkon gaitezke (modu zibilean, hori bai), baina erregistro zibilera baldin bagoaz gure jaio berri batekin, bi baldintza diskriminatzaile ezartzen zaizkigu: ezkonduak egon behar gara eta jaio berria lagundutako ugalketa-teknikaren bidez jaioa izan dela dioen dokumentu bat erakutsi behar dugu.
Hori ez da gertatzen bikote heterosexualekin; beraz, oraindik ere indarkeria instituzional handia jasaten dugu. Oraindik ere beharrezkoa da aniztasun afektibo-sexuala aldarrikatzea eta eskubideak aldarrikatzea. Gaur egun, LGTB pertsonek bullyinga, jazarpena eta erasoak jasaten jarraitzen dugu, eta suizidio saiakeren kopuruak handiagoak dira pertsona heteronormatiboenak baino. Ikerketa baten arabera, emakume lesbianen % 75ek isilpean gordetzen dute beren sexu-orientazioa lan ingurunean. Bide luzea dago egiteko, ez da nahikoa aniztasuna onartzea, aldarrikatu eta ospatu egin behar da.

 

 

Zuen ustez, garrantzitsua al da ikuspen lesbikoaren eguna? Zergatik?

Jakina, garrantzitsua eta beharrezkoa da historikoki ikusezin bihurtu diren lesbianen istorioak berreskuratzea eta «lesbiana» hitza normalizatzea, oraindik ere pertsona askok ahopeka esaten jarraitzen baitute. Ez dugu sekretua edo tabua izan nahi.

Guretzat oso hunkigarria da institutuetan funtzioak egitea eta hainbeste ikasleri istorio hau kontatzeagatik eskerrak ematea eta esatea antzekotasunak ikusten dituztela Elisa eta Marcelaren istorioaren eta gaur egun neskei gertatzen zaienaren artean. Zineman, telebistan, antzerkian edo liburuetan elkar maite duten emakumeen erreferenteak ikusarazi behar ditugu, askok geure burua irudikatuta ikus dezagun eta ez dezagun uste gertatzen zaiguna lotsagarria denik.

Zuen ustez, zer gehiago egin daiteke emakumeen arteko harremanak ikusarazteko?

Ikusarazi, ikusarazi eta ikusarazi. Antzerkian, telebistan eta berbenetan. Lesbiana bazara eta ahal baduzu, ikusarazi besteei laguntzeko, batez ere egoera ahulenean daudenei. Lesbiana izan ala ez, bollo gaia lantzen duten ekitaldietara joan, eta LGTBI + ekimenak eta ekimen feministak babestu, trans pertsonak, emakume lesbianak edo bisexualak eta aniztasun funtzionala duten pertsonak eta arrazalizatuak barnebiltzen dizutenak.

Bitxikeria gisa, lesbianen inguruan dauden mito-timo zein nabarmenduko zenuke? Zergatik?

Buf, asko dira. Lesbianismoa etapa bat besterik ez dela, emakumeen bikoteetan batek «gizonarena» egiten duela eta beste batek «emakumearena» egiten duela, inoiz ez dugula p**** on bat probatu edo beti katu bat dugula maskotatzat. Beatriz Gimenok La construcción de la lesbiana perversa lanean argudiatzen duen bezala, jomuga erraza gara. Ez gara desiragarriak, gizon zisen txiringitoa desmuntatzen dugulako, ez ditugulako desiratzen.

Iruñera zatozte laster zuen obrarekin. Noiz eta non?

Datorren ostegunean, apirilaren 29an, 19: 00etan, Nafarroako Antzerki Eskolan (San Agustin 5, Iruña) izango gara Elisa eta Marcelarekin, hortaz, bertan izango gara zain Elisa eta Marcelaren ezkontza ospatzeko.

Gehitu nahi duzuen beste zerbait…

Sarrera librea dela edukiera bete arte, aldez aurretik leihatilan gonbidapena hartuta emanaldiaren eguneko 17: 30etik aurrera.

 

 

Loading new posts...
No more posts