Efemerideak

-1

archive,paged,category,category-efemerideak,category-203,paged-2,category-paged-2,stockholm-core-2.3,select-theme-ver-8.9,ajax_fade,page_not_loaded,menu-animation-underline-bottom,header_top_hide_on_mobile,,qode_menu_,wpb-js-composer js-comp-ver-6.6.0,vc_responsive

1 diciembre, 2021

Azaroaren 20a Trans Memoriaren Nazioarteko Eguna

Azaroaren 20a Trans Memoriaren Nazioarteko Eguna izan zen, eta idatzi honen bidez erresistentziarako eta eskubideen konkistarako bidea egin duten trans errealitateak dituzten pertsona guztiak gogora ekarri nahi ditugu. Beraien gorputzak lehen lerroan jarri dituztenak, askatasun-bideak irekiz, ez bakarrik trans kolektiboarentzat, baita pertsona guztientzat ere. Sistema cisheteropatrialalaren aurkako borrokaz ari garelako. Arraroak, bollerak, marikak, potoloak, beltzak, bi, trans, ez-bitarrak, intersex gorputzak, trabestiak, pobreak, eroak, errefuxiatuak, putak, frikiak eta bere arau cibeteronormatiboaren iruditeria baztertzailean sartzen ez den aniztasun oro alde batera uzten dituenari buruz ari garelako.

Madrilen, 2021eko azaroaren 20an Trans Plataformaren Federazioko kideak kalera atera ziren Trans Memoriaren Nazioarteko Egunean, «Faxismoaren aurka, Trans Legea» lelopean. Mar Cambrollé trans-aktibista historikoa eta elkartearen lehendakaria azpimarratzen zuen: «Trans pertsonen bila etortzen direnean, emakumeen bila etortzen dira, langileen bila, ikasleen bila. Gure borroka zeharkakoa da. Faxismoak ez du nahi ez justiziarik, ez berdintasunik, ez aniztasunik». Eta erantzule egiten zituzten “sektore aurrerakoiak eta feminismo instituzionalizatua”, alegia, “Faxismoari alfonbra gorri bat zabaltzeaz, haien politika erreakzionarioak eta giza eskubideen aurkakoak baliozkotuz».

Madrilgo kideek, halaber, gorroto-diskurtsoen hedapena eta hauen onargarritasuna kritikatu zuten. Faxismoak arma jaurtitzaile gisa erabiltzen baiditu arau cisheteropatriarkalaren edozein zalantzaren aurrean, hasieran hitz egin dugunaz, gogoratzen duzue?

Izan ere, diskurtso horiek gure eguneroko bizitzan sartzen ari dira, ogia erostera doanak bezala, eta ultraeskuineko “astakeriekin” lotzen baditugu ere, lekua izaten ari dira gure egunerokotasunean. Hainbeste, non egitateak ere lortzen baitituzte, eta, bestela, nola justifikatzen dugu 2021ean A Coruñako gazte bat “maricón” oihuaren azpain erailtzea? Hala ere, badirudi gehiago gustatzen zaigula inoren karguan ez dauden adingabe atzerritarrei lupaz begiratzea, ordura arteko bizitza guztia alde batera utzi dutenei, beren jatorrizko herrialdeko egoera beldurgarrienetan eta ankerrenetan iristen diren hoiei.

Horregatik, azaroaren 20an, Trans Memoriaren Nazioarteko Egunean eta egunero, gorrotoak gorroto gehiago baino ez dakarrela gogorarazi nahi dugu. Eta honekin, duela urte gutxi, LGTBI+ pertsonak existitze hutsagatik zigortu egiten zituztela berreziketako kartzeletan, eskubide guztiak urratuz. Eta hori lege faxisten babesean, hala nola, Alper eta Gaizkileen Legeekin edo, ondoren, Arriskugarritasun eta Birgaitze Sozialaren Legeekin. Gainera, 1988ko ekainera arte (duela 33 urte baino ez) ez zen kendu Zigor Kodeko eskandalu publikoaren delitua, LGTBI+ pertsonak eta, bereziki, transen kolektiboa zigortzen zituena.

Jarraian, eskerrak eman nahi dizkiegu borroka egin duten eta borrokan jarraitzen duten trans errealitateak dituzten pertsona guztiei, bidea irekitzeko eta gorrotoaren aurka borrokatzeko beren bizitzak erdigunean jarri dituztenei.

Gaur egun atea jotzen duen gorrotoa, baina pasatzen utziko ez dioguna. Ez baitugu ahazten, ez zaituztegu ahazten:

Bazterketa hain, hain, hain bortitza denean, zure errealitatea “ez zara hemen sartzen” edo “ez zaitugu hemen nahi” denean (“hemen” hitza familia, lagunak, ikasketak, enpleguak, maitasunak, erakundeak, eskubideak etab. hitzei erreferentzia eginez), duintasunez bizitzen uzten ez dizutenean, eskubiderik ez dituzunean, soilik zu izaten uzten ez dizutenean, orduan existitze hutsa iraultza bat da. Beraz, eskerrik asko. Eskerrik asko lehen lerroan borrokatu duzuen trans errealitateak dituzuen pertsona guztiei, kolpe eta jipoiei eutsiz, zuengatik eta datozenengatik zuen buruak ikusarazi duzuenei. Baita iraultza espazio txikietan egin duten guztiei ere, «Zuk zeuri» eremuetan, konplizitate begirada batekin, isiltasunetik, hitz egin gabe esan dutenei eta egiten sinetsi gabe, egin duten guztiei. Azkenik, zuen errealitateak Ikustarazteko aukerarik izan gabe, izan zaretenei eta izango direnei.

Eskerrik asko aniztasun-bideak irekitzeagatik eta munduko pertsona guztien bizitzak aberasteagatik.

2 noviembre, 2021

Konzienziazio intersexuala

Intersexualitatearen Kontzientziazioaren eguna (urriak 26) eta Intersexulaitatearen Elkartasunaren eguna (azaroak 8) direla eta, azaroaren 4an, “Hermafroditas a Caballo o La Rebelión del Deseo” antzezlanaz eta solasaldiaz gozatu ahal izango dugu Nafarroako Antzerki Eskolan. Intersexualitateaz lehen pertsonan hitz egiten duen obra honek, alde batetik, intersex gorputzen isiltasuna eta indarkeriak salatzeko tresna izan nahi du, eta, bestetik, gorputz desberdinak ospatzeko tresna.

Gainera, intersex pertsonen arteko sareak sortzeko eta pertsona guztiak gorputzei buruzko elkarrizketa berriak idaztera interpelatzeko proposamena izan nahi du. Horri guztiari buruz gehiago jakiteko eta intersex errealitatea hurbilagotik begiratzeko, Laura Vila Kremer, Raquel Loscos eta Victor Ramirez Tur elkarrizketatu ditugu.

Pixka bat gehiago ezagutu nahi zaituztegu:

R.L: Gu “Que no salga de aquí” taldea gara, intersexualitateen inguruan ikertzea eta sortzea helburu duena. Xehetasunei helduz, Laura Vila Kremer aktore eta aktibista intersex eta feminista, Victor Ramírez Tur, Artearen Historian doktorea, beti gorputzean zentratuta dagoen ikerketa-ildo batekin. Arteak gorputza nola islatzen duen, eta gorputzaren azalpen horien berreraikipienean Artearen Historian eta performancean oinarrituta dagoen ikerketa ildoa. Eta Raquel Loscos gidoilaria, antzerkigilea eta antzerki-zuzendaria gara. Nor garen hobe azaltzeko, gure kolektiboa, hiru hanka hauen gainean sostengatzen den mahai bat bezalakoa dela pentsatzea gustatzen zaigu: hanka aktibista bat, hanka akademiko bat, edo akademiaz jabetu nahi duena eta hanka bat arte bizietan oinarrituta. Horrela azaltzea gustatzen zaigu, gu kolektibo bat izateaz gain, oso lagunak garelako. Ikus-entzunezko komunikazio fakultatean ezagutu genuen elkar, eta ordutik ikusi dugu, 18 urte genituela, nola garatzen genuen bakoitzak gure karrera esparru horietan, akademian, aktibismoan eta arte bizietan. Orduan, puntu jakin batean, 10 urteko ibilbidea eta gero, ikusi dugu gure berezko ikasketa eta ahalmen hauek, kolektibo hau eratuz, batu genitzakeela. Eta horretan ari gara.

Intersexualitateak, eredu bitarrarekin bat ez datozen ezaugarri sexual horien dibertsitate posibleagoa, naturalagoa besterik ez bada ere, batez ere indarkeria oso zehatza jaso duten gorputzak dira.

Azaroaren 4an, Iruñean, arratsaldeko 19:00etan, “Hermafroditas a Caballo o La Rebelión del Deseo” اantzelana egingo duzue Nafarroako Antzerki Eskolan. Jarduera hori Harrotu Iruñeako LGBTI Zentruaren udazkeneko programazioaren barruan dago, intersex errealitatearen ikusgarritasunaren inguruan. Azalduko zenukete zer esan nahi duen intersexualitateak, errealitate hori ezagutzen ez dutenentzat?

L.V.K.: Niri intersexualitateak, eta uste dut intersex aktibismotik beste kide batzuekin horrela definitzen ditugula, anatomia sexualari dagokionez, egon daitezkeen aukera guztiak bezala definitzea gustatzen zait, hau da, kromosoma sexualen, barneko eta/edo kanpoko anatomia genitalen, gonaden eta hormonen konbinazio mota guztiak, gorputz ar eta, beraz, maskulinoen edota gorputz emea, beraz, emakumea eta femininoa, ohiko definizio bitar horretan alegia sartzen ez direnak.

Arra eta emearen arteko sailkapen anatomiko bitar horrek gainera, azkenean ere gure generoa eta desioa ere sailkatu duela badakigu. Biologiatik bertatik arau bitar hori kolokan jartzen edo zalantzan jartzen duten aukera anatomiko horiei guztiei intersexualitateak deitzen diogu.
Egia da, sexu-ezaugarrien konbinazioan dibertsitate naturalez, osasungarriez, desiragarriez bakarrik hitz egiten ari bagina, edonork esan lezakeela, edozein klitoris askotarikoa dela eta beste batekin alderatuta desberdina dela, zakil guztiak desberdinak direla, bagina guztiak, bulba guztiak. Hau da, aniztasunak, asko daude. Mundu guztiak ez du bere kromosoma sexualetarako sarbiderik, ezta bere hormona-mailetarako ere.

Nahiz eta intersexualitateak horrela definitzen ditugun, hau da, eredu bitarrarekin bat ez datozen ezaugarri sexualekin osatutako gorputz anitzak eta naturalak bezala, elemetu amankomun bat nabarmentzen dugu, indarkeria oso zehatza jaso duten gorputz horietaz ari garela alegia.. Eta hori da intersex esperientziak batzen dituena, ez bakarrik gorputza, gorputza bera baita, diagnostikoaren aurretik eta ondoren.

Intersex esperientzietan bat egiten duena, gorputz horiek ahokarazteko, argi eta garbi, indarkeria sozial bat, indarkeria mediko bat, indarkeria heteropatriarkal bat jaso dutela. Batzuetan, jaiotzan, aniztasun genital nabaria dagoelako. Beste batzuetan ordea, nerabezaroan, aldaketak ez direlako bigarren mailako sexu-ezaugarrietan espero direnak. Batzuetan, helduaroan ere, intersexualitatearen diagnostikoa jaso duen jendea egon da. Hau da, intersex zarela jakiteko modu asko daude, baina gaur egun, oraindik ere, zoritxarrez, esperientzia horiek batzen dituena, hauek jaso duten indarkeria da. Bai diagnostikoa egiteko unean, edo diagnostikorik ez egiteko unean, hau da, informazioa eskuratzeko aukera nahikorik ez izatea edota osotasun fisikoaren eskubide urraketa sistematikoa pairatzearakoan.

Intersexualitateak gorputzen aldagarritasun gisa soilik azaldu nahiko genituzke, anatomikoki, sexualki askotarikoak baitira, baina oraingoz, zoritxarrez, indarkeria handia dago gorputz-esperientzia horien atzean eta elementu amankomun hori kontutan harturik definitzen ditugu.

Eta azkenik, garrantzitsua iruditzen zait indarkeria sozial eta mediko hori pairatzen duten intersex gorputzek hasierako diagnostiko bat jasotzen dutelako dela argi uztea. Diagnostiko horrek zerikusia du gorputz horiek medikuntzaren arabera gorputza osasuntsua izatea eragiten duten parametro mediko bitarren barruan ez sartzearekin. Hau da, parametro mediku horietan banago, nire kromosomengatik, nire barne-barrabilengatik, nire klitorisarengatik, nire baginarengatik, nire zakilarengatik edo dena delakoarengatik, oso medikalizatzailea den diagnostiko patologizatzaile bat jasotzea suposazten du. Gertatzen dena, denok zeharkatzen gaituen sexu-aniztasun horren zati bat, ez dela parametro mediko horietan sartzen. Baina horrek ez du esan nahi anatomia-mailan, gorputza hauek askotarikoa ez direnik, intersexualitate diagnosia duten gorputzek jaso duten indarkeria ez duela jaso besterik ez du esan nahi. Baina eraikuntza soziolukturalaren eraginez, parametro horietan sartzen garenak, ez dezagun ahaztu medikuntza ere, eraikuntza soziokulturala dela, indarkeria zehatz hori jasotzen dugunak gara.

Argitzearren, batzuetan medikuntza neutrala dela dirudielako, gure gorputza eta biologia zaintzeko dagoela, baina medikuntza historikoki eta soziokulturalki eraikitako kontakizuna ere bada, eta horrek parametroak, baita intersexualitatea diagnostikatzen dutenak ere, aldakorrak izatea eragiten du.

Eta guzti honi dagokionez. Nondik sortu da proiektu hau? Eta zer helburu lortu nahi dituzue proiektu horrekin?

V. R. T: Proiektuaren jatorria oso zehatza da. 2019an antolatutako Bartzelonako Cabaret Trans-an (http://cabarettrans.com/) parte hartzeko gonbidapenaren zati bat da. Cabaret Trans-an, Trans bizipenak ospatzeko ekitaldia da, Bartzelonan duela 10 urte baino gehiagotik antolatzen dena, gehienetan Francesca Bonnemaison Espai-an. Hiriaren erdigunean. Miquel Missek, urte horretan, Laura Vila intersex aktibista ez ezik, aktorea ere badela jakinda, kabaret horren parte izango zen pieza txiki bat egitera gonbidatzen gaitu. Kabaren honetan, Trans errealitatea historikoki espazio honetan erdigunean dagoen arren, “I” letraren eta “T” letraren artean aliantzak ehuntzeko aukera bezala planteatuko da. Pentsatu ondoren, Raquel, Laura eta hirurok pieza txiki batean hasi ginen lanean, guar egungo kolektiboari titulua emango diona. Hain ondo sentiarazten gaitu, ezen pieza hori hedatu egin behar dela erabakitzen baitugu, proiektu askoz zabalagoa bihurtuz, hau da, Hermafroditas a Caballo o la Rebelión del Deseo proiektua eratuz. “Que no salga de Aquí” 15 minutuko pieza moduko honek, guztiz harremanduta dago, orain Iruñean aurkezten dugun obrarekin, eta dagoeneko modu independentean ibili den pieza ere bada. LGBTI jaialdietan, baita hezkuntza-espazioetan ere. Batzuetan, antzerki forum gisa, 15 minutuko pieza hau aurkeztu ondoren, intersexualitateen inguruko eztabaida edo informazio gehiago eskaintzen da. Oraingo piezarekin, 3 ardatz planteatzen ditugu: salaketaren eta ikusgarritasunaren ardatza, ospakizunaren ardatza eta proposamenen ardatza.

Pieza honetan, ikusleek intersex pertsonek bizitako indarkeria guztien salaketak ezagutu ahal izango dituzte, eta, era berean, haien ondoezak ikusarazi ahal izango dituzte. Bigarren ardatza gorputzen aniztasun liluragarri hau ospatzeko da. Desirazko lurraldetzat, bizigarritzat, lurralde liluragarritzat, erreklamatu beharreko lurraldetzat ere hartzen diren gorputzak izan daitezela proposatuz, arau bitarra hausten dutelako, are gehiago gai horiek guztiak, ikusezin bihurtu, oztopatu edo baztertu direnean.

Eta, jakina, pieza hau zirkuito eszenikoan, LGBTIQ politika publikoetan edota hezkuntza-inguruneetan mugitu daitekeenez, bira eman dezan eta ahalik eta gehien zirkulatu dezan nahi dut. Beraz, oso eskertuta gaude Iruñean egingo den lehen geldialdi honengatik, pieza hau aurkeztuz, ahalik eta gehien zirkulatzen jarraitzea espero baitugu.

Gure bizipenak jasotzen dituen artxibo bakarra artxibo mediko bat izateaz nazkatuta gaude.

Proiektu hau mito hermafroditak gaur egun arte izan duen bilakaera arakatzen duen ipuin gisa aipatzen duzue, eta, are garrantzitsuagoa dena, istorioa nola aldatzen den, batek historia berriz bereganatzen duenean eta lehen pertsonan kontatzen duenean. “Zuen bizipenak jasotzen dituen artxibo bakarra artxibo mediko bat izateaz nazkatuta zaudetela” adierazi duzue escocesa.org-en. Zeintzuk dira intersex errealitateari buruz lehen pertsonan kontatu ez den Historia honek sortu dituen kalteak, alborapenak edo diskurtso mugatuak? Eta zein da zuen narrazioa? Hemendik ere sustatu nahi duguna, guztiok zeharkatu gaitzan.

L.V.K: Intersexualitateen inguruan mito asko sortu dira, hala nola, bi sexu dituela, hermafroditismoarekin zerikusia duela, hirugarren sexukoak diren gorputzak direla.. Pertsona intersexualok ez ditugu bi sexu, bi sexu ez daudelako; horrek esan nahi du bi sexu baliodun bakarrik daudela, eta ez da horrela. Sexua, arau bitarra iraunarazi nahi duen logika batetik azaltzen saiatu arren, ez da horrela. Sexua continuum oso bat da, eta, aipatu dudan moduan, batzuetan, adierazle mediko horien eraikuntza hori dela eta, badira gorputz batzuk kontakizun arauemailearekin bat ez zetozenak. Gorputz horiek, historikoki kolokan jarri izan dute kontakizun hori, eta ez zen komeni hortik sexuak azaltzea. Intersex-pertsonok ez ditugu bi sexuak, ezta geure burua sortzeko ahalmen ere. Barraskilo hermafroditaren mito hori dago, baina egia da hitz horretaz jabetu garela, eta hura edertu eta etsi nahi dugu. Eta ez gara hirugarren sexuko moduka bat, hirugarren lauki horrek, estigmatizatu besterik ez baikaitu egiten. Intersex aktibismotik, gutxienez, Europako eta mendebaldeko aktibismotik, bertara jo baitugu gehien, eta nahiz eta herrialde batzuetan hirugarren lauki bateko proposamenak egin diren sexuaren aipamenean, ez dugu hirugarren lauki hori aldarrikatzen.

Intersex pertsonak ere, ez gaude gaixorik, ez dugu ez malformaziorik ez patologiarik, gure gorputzak osasuntsu daude, baina ez dizkigute azaldu. Eta azaltzen ez dena, ezin da imajinatu, eta irudikatzen ez dena, ezin da desiratu.

Mito horiek guztiek elikatu dute gurea ez zen kontakizun hori. Lehen pertsonan ez zen kontakizuna. Guk protagonista izateko apustua egiten dugu, geure historia azaltzeko, intersex istorioen kontakizun kolektiboa ehuntzeko. Eta nolabait, kontakizun horrek publiko endosexa interpelatzea nahi dugu, hau da, intersex ez diren pertsonak. Eta, batez ere, gorputz guztietan dagoen aniztasunetik enpatizatu ahal izateko eskatzen du. Izan ere, araua hausten duten gorputzak asko dira, izan ere, guk uste dugu gorputz guztiek hausten dutela, oso zaila baita heteronormaren aginduak betetzea. Oso zaila da, sistema heteropatriarkala oso sistema zurruna delako pertsona guztientzat, eta ez dagoelako inor % 100 gizonezkoa eta % 100 emakumezkoa. Hori ezinezkoa da. Intersexak ez diren, baina beren aniztasunetik bertatik gorputz horiek jaso duten indarkeria uler dezaketen esperientzia horiek interpelatu nahi ditugu. Indarkeria jasotzen duten gorputzak asko direlako. Lagun potoloak, bollerak, dibertsitate funtzionala duten lagunak, lagun arrazializatuak… lagun askok uler dezakete. Baina ez bakarrik indarkeria heteropatriarkal jakin bat jasotzen dutenak, baita edozein gorputz ere. Eta hori lortu nahi dugu, enpatia eragin dezaketen eta intersex kontaketa ez ezik, guztien kontakizuna ere izango den kontakizun bat ehuntzen lagun diezaguketen beste istorio horiek interpelatzea.

Beraz, utopia bada ere, etiketak kentzea da gure helburua. Zeren intersex gorputz bat, zapalkuntza jasotzen duten beste gorputz motak dauden arren, gure gorputzen posibilitate naturalaren zati gisa ulertzen den egunean, orduan intersex kategoriak ez du zentzurik izango, intersex kategoria gorputz horiek jasotzen duten indarkeriatik sortzen baita. Zentzu horretatik, etiketa horiek guztiak desagertu ahal izatea nahi dugu, baina ez denok askotarikoak garela dagoeneko gizarteak ulertu duelako, hori ulertzeko bidean gaudela uste baitut, baizik eta gorputz horiek jasotzen dituzten indarkeria guztiekin amaitu delako.

Hainbat pertsonak intersexualitateari buruzko bizipenak kontatzeko modua bilatu behar genuen, oso esperientzia isilak direlako, oso sufrituak, eta baliteke armairuan jarraitu nahi izatea.

Intersex horda dei egiteaz ari zarete. Hermafrodita zaldiz, ez duzue gerrari gisa aurkezten, baizik eta orain arte pentsaezinak eta, beraz, desiratzen zailak diren gorputzak biltzeko gai den maitale gisa. Hau, zuen proiektua garatzeko orduan funtsezkoa izan dela uste dugu. Zer esan nahi duzue deialdi honekin? Zergatik behar dira intersex hordak?

R.L.: Hau oso motibazio indartsua da sortze-prozesuaren hasieratik. Horda hitzean soilik, denbora luzea eman genuen erreklutatu nahi genuena zehazki zer zen erabakitzeko. Armada bat zen, gerrilla bat zen… eta horda batera iritsi ginen eragile desantolatuaren ideia zuelako, eta hori sustatu nahi genuen. Intersex ahotsak elkartze hori «Que no salga de aquí” piezatik sortu zen, hau da, kolektiboari izena ematen dion «Hermafroditas a Caballo» obraren aurreko lanetik. Bide batez, intersexualitatea diagnostikatutako pertsona askok jasotzen duten esaldi testuala da. Ez azaltzeko eskatzen zaie, horrek bizitza hondatuko dielako, eta arazo nagusia hor dago, ez partekatze horretan.

«Que no salga de aquí» ikuskizunean, intersexualitatearen ahotsa bat zen. Laura Vilarena zen. Ahots bakarra zen eta pertsonaia ezberdinak zeuden, eta esperientzia bakar batetik abiatzen zen. Nahiz eta egia izan, zure esperientzia ez dela zurea bakarrik, gauza askotatik edaten duzulako, partekatzen dituzulako, bizipen zehatz bati buruz ari ginen. Eta horregatik, bigarren ikuskizun honetarako, bizipen hau partekatua izatea nahi genuen, ahots asko biltzea eta gure ikuskizunerako bat egitea.

Alde batetik, fikzioan egin nahi genuen, istorioan pertsonaiak horda honen parte izatera nola heltzen ziren azaldu nahi genuen, baina konturatu ginen errealitatean ere egin behar genuela. Hau da, pertsona ezberdinek intersexualitateari buruz dituzten bizipenak kontatzeko modua bilatu behar genuela, oso esperientzia isilak direla, oso sufrituak, eta baliteke armairuan jarraitu nahi izatea.

Sare sozialetan dei bat egin genuen horda honetarako errekrutatua izateko. Deialdi horri erantzuten zioten pertsonei galdera batzuk bidaltzea proposatu genuen, baina pixka bat jolas gisa, ez hainbeste galdetegi bat, baizik eta erantzuteko eta laguntzeko dibertigarriak ziren gauzak. Pertsona horien ahotsekin, 20 baino gehiago izan ziren, kontakizuna ez ezik, ikuskizunaren alderdi bisuala ere osatu genuen. Une batean, dei honen erantzunekin osatutako zentzumen-proiekzio batzuk daude. Gure ustez, pertsonak errekrutatu ditugu eta ikuskizuna egiten dugun bakoitzean, handituz doan horda bat biltzen ari gara.

Intersex hordak, integritaterako, atseginerako eta askatasunez bizitzeko eskubidea konkistatzeko bidean aurkitzen, laguntzen eta aurrera egiten duten intersex pertsonen sare gisa ulertuta. Edozein intersex gehitu dakiekeen zein sare dago gaur egun? Esango zenigukete baten bat?

L.V.K.: Gaur egun, sare askotan azkar sartzen gara sare sozialen bidez. Espainiar estatuan, historikoki, aktibismo “medikoagoa” egon da, duela urte batzuk, batez ere, senideei eta helduen pertsonei laguntzeko taldeen inguruan antolatzen zelako. Talde horiek kategoria mediko zehatz batekin etiketatzen ziren: laguntza taldea, eta hemen sartuko litzateke hainbat sindrome eta malformazioren etiketa medikoen aniztasuna. Laguntza-talde horiek oso izaera medikoa izan duten arren, egia da, halaber, sare batzuk ehuntzeko aukera eman digula, medikuntzatik harago joateko, behar genuena elkar aurkitzea, identifikatzea, erreferenteak izatea eta antolatzea baitzen.

Medikuekin elkarrizketa asko izateaz gain, norbaitek afera hau zertan zetzan azaltzea behar baitzuten. Gero kolektibo berriak agertu dira. Azken urteotan oso berria da, medikuntza-kategoriaz haraindiko intersex pertsonen kolektiboak. Hori da azken urteotako iraultzaren alderdi interesgarria intersex aktibismoari dagokionez.

2019an, Espainiako Estatuan intersex lehen erakundea agertu zen, gorputz-aniztasunaren aldekoa, kategoria medikoetatik bereizten dena, eta hor sartzen ginen mota askotako gorputz diagnostikatuak, baina azkenean esperientzia oso amankomunak zituztenak. Erakunde hori Kaleidos (https://kaleidosintersex.com/visibilidad-intersex-2/) erakundea da, estatu mailan. Horretaz gain, laguntza-taldeak daude oraindik ere, GrapSia (https://grapsia.org/) esate baterako. Gutako batzuk talde honetan aurkitu gara.
Laguntza-talde horiek, intersex erakunde horiekin eta agertzen ari diren kolektiboekin elkar bizi dira. Duela gutxi, Mer Gomezekin, “I de Intersex” (ideintersex@gmail.com) taldea osatu dugu. Kolektibo hau, aniztasunaren eta ikusgarritasunaren aldeko intersex kolektiboa ere bada.

Europako eta mendebaldeko testuinguruan , aldiz, gero eta ikusgarritasun handiagoa dago, gero eta kolektibo gehiago eta geroz eta pertsona indibidual gehiago sare sozialen, interneten eta teknologia berrien bidez sareak ehuntzen, beren bizitza-kontakizunak egiten, desarmarizatzen eta beren esperientziatik ikusgarritasuna egiten, erreferenteak sortzen. Arazo handienetako bat, erreferenterik ez genuela izan da. Garrantzitsua iruditzen zait, istorio guztiak jaso duten biolentzia pairatzeaz beste, isiltasun osoa jaso dutela. Eta hori presente egon da ezagutzen ditudan intersex esperientzia guztietan. Isiltasuna kontsultetatik errezetatzen zen zerbait zen, eta gu guztiok mantendu dugu. Isiltasun horrek, ez zuen batere errazten gure artean topo egitea. Inork ez zigun topaketarik errazten, eta guk geuk arbuiatu edo kosta egiten zitzaigun lagun horiengana iristea. Nik oso integratua izan nuen isiltasunaren diskurtsoa, eta ez nien kontatu ezta nire lagunik minenei ere. Orduan erreferenteak izaten hastea, zentzu horretan, oso ahalduntzailea da. Izan ere, gaur egun nerabe batzuek badakite intersex direla eta bizitza ahalduntzaileari buruzko kontakizunak eskura ditzaketela, gure gorputzak ospatzetik, elkartzetik eta aniztasun euforikoago honetatik abiatuta, eta uste dut hori izugarri eraldatzailea dela.

Isiltasuna kontsultetatik errezetatzen zen zerbait zen.

Zergatik da garrantzitsua sareak egitea? Interesgarria litzateke hemen ere Nafarroan? Gomendioren bat.

V.R.T.: Obran, hain zuzen ere, sareak egitearen garrantziaz hitz egiten dugu, intersex pertsona askori “Zertarako elkartuko zara beste pertsona batzuekin? Negar egiteko?” pentsatzera bultzatu baitzaie. Gorputz eta identitate disidenteek sarerik ez egitea eragozten bada, sareak egiteak duen indarra ezagutzen duzulako da.

Sare bat egitean ahotsa indartsuago bihurtzen da, borroka biziagoa, ahalduntzea sendoagoa, sedukzioak hedatu egiten dira eta badakigu sareak egitearen garrantzia, ez soilik intersex profilekin, baita indarkeria heteropatriarkalak jasaten dituzten profilekin ere. Beraz, Nafarroan nortasun ez-normatibo edo disidente gisa bizi diren eta pentsatzen diren pertsonentzat, dagoeneko dituzten elkarteak alde batera utzita, intersex pertsona espezifikoak badira, lehendik existitzen diren kolektibo horietara jo dezakete, edo sareetan, guri zuzenean idatz diezagukete,(colectivo Qué No Salga de Aquí).

Eta, batez ere, sintonia duten elkarte horiei guztiei deitzeko beldurrik izan ez dezaten animatzen ditugu; izan ere, azkenean hori ez bada haien elkartea, ziurrenik elkarte horrek beste batekin harremanetan jarriko zaitu, eta lan-sare handi bat dago horrera joan ahal uzateko.

Segueix-nos a Instagram!

11 octubre, 2021

Urriak 11: Armairutik Irtete Eguna

Urriaren 11an armairutik irtete eguna ospatzen da mundu mailan. LGTBI+ pertsonak askotan atera behar gara armairutik gure bizitzan, jende askok pentsatzen du behin ateratzearekin aski dela, baina hau ez da horrela, izan ere, askotan aurrean dugun persona zis-a eta heteroa dela aurresuposatzen dugu, “kontrakoa esaten ez duen bitartean”, hau da, gure gizartean zishetero presuntzioa dugu, kontrakoa esan ez bitarte eta honek behin eta berriro armairutik irtetera behartzen gaitu. Izan daiteke familian “armairutik ateratzea”, baina gero ikasgela edo lanera zoaz eta bertan ere kontatu behar duzu, ze jendeak bestela beti zisheteroa zarela aurresuposatzen du. Gero agian ikasketaz edota lanpostuz aldatzen zara, berdin, berriro atera behar. Lagun berriak egiten dituzula, kirol talde batean zaudela, antzerki taldean… dena delakoan, behin eta berriro kontatu behar duzu.

Persona zisheteroak ez dira armairutik atera behar, izan ere, hori suposatzen zaigu guztioi eta horregatik ez dute beharra, denbora guztian kanpoan daude, hau da armairutik aterata funtzionatzen dute hasieratik. Interesgarria litzateke honi buruz ausnartzea, eta inoren identitate eta orientazioa ez aurresuposatzea, beti galdetzea, eta gure hitz egiteko moduetan aukera guztiak islatzea, inor enkasillatu gabe.

Guzti honetan, eremu ezberdinetan ikusgarritasuna oso garrantzitsua dela deritzogu, armairutik kanpo lasai eta libre bizi ahal izateko, eta horretarako, sektore eta eremu ezberdinetan erreferenteak behar ditugu. Hona hemen erreferente bat: Peio Aldaz, musika munduan erreferente bat izan daitekeena; Nafartar LGTBI+ pertsonenetzat eta euskarazko musika eginez, izan ere, bere estreinatu berri duen abesti eder honetan bi mutilen arteko harremanaz edota desiraz ari zaigu. Gurea bezela, zuen gorpuntzak astintzea espero dugu, goza ezazue!

https://www.youtube.com/watch?v=dF9vyadF9i4

22 septiembre, 2021

Irailak 23: Bisexualitatearen ikusgarritasunaren eguna

Egia edo gezurra asmatzeko jokoa proposatzen dizuegu! Esaldi batzuk utziko ditugu, egiazkoak edo faltsuak diren pentsa dezazuen::

Bisexualitatea fase bat besterik ez da
Pertsona bisexualek ligatzeko aukera gehiago dituzte
Pertsona bisexualek sexu bereko pertsonak edo beste batzuk desira ditzakete
Pertsona bisexualen sexu-gosea aseezina da
Pertsona batzuk diote bisexualak direla, gay edo lesbianak direla ez esateagatik
Pertsona guztiak gara bisexualak
Bisexualitatea eta pansexualitatea gauza bera dira

Nola suertatu zaizue jokoa? Erraza? Zaila? Eztabaida sortu da?

Sarritan, LGTBI+ pertsonok jolas horri aurre egiten diogu bizitza errealean, eta baieztapen horietako batzuk jasan behar izaten ditugu, gure bizipenarekin bat etor daitezkeenak ala ez. Horietako batzuk erabat faltsuak badira ere (asmatu al dituzue?), gizarte-iruditerian oraindik ere aurkitzen ditugun mito edo iruzurretako batzuk irudikatzen dituzte.

Bisexualitatea desioaren orientazio bat da, eta horrekin identifika gaitezke. Definizio honetatik gatoz: «Bi sexuekiko desio erotikoa sentitzen duten pertsonak». Horren aurrean, errealitateak itzultzen digu agian definizio hori apur bat motz geratuko dela. Pertsonak eta haien bizipenak eboluzionatzen ari dira, eta, horrekin batera, kategoriak ere bai, beste batzuetan aipatu dugun bezala. Bisexualitatea modu osoago batetan definitzen saiatzeko, honako hau esan genezake: «Sexu bereko pertsonekiko edo beste batzuekiko desio erotikoa sentitzen duten pertsonak».

Zenbaiten ustez, «Bi» aurrizkiak esan nahi du bisexualitatea bi sexu bitar eta zisexualekiko erakarpena baino ez dela («gizona» eta «emakumea»). Badira beren orientazioa horrela bizi dutenak, baina bisexualitatea, zure sexu bereko edo beste batzuetako pertsonenganako erakarpena denez, espektro bitarretik eta CISetik harago dauden sexu-identitateetara ere heda daiteke.

Sexu batekiko desio erotikoa sentitzen duten pertsona guztiek ez diote beren buruari bisexual deitzen askotariko arrazoiengatik (estigma, kultura, kolektibo bateko kide izatea edo eskura duten informazioa). Kategoriek autodeterminatzeko edo ez autodeterminatzeko balio diezagukete. Gainera, badira beste orientazio batzuk, pansexualitatea adibidez, definitzerakoan gai komunak izan ditzaketenak. Pertsona pansexualek desio erotikoa sentitzen dute beste pertsona batzuekiko, sexu-identitatea faktore nagusietako bat izan gabe. Horregatik, pertsonek beren buruari bisexualak, pansexualak edo beste edozein modutan dei diezaiokete, eta, beraz, nork bere burua definitzean edo definitu gabe uztean sentitzen garen moduaren araberako kontua da.

Zalantzak argitzeak, bisexualitateari edo sexu-aniztasunaren beste edozein gairi buruzko joera, estigma edo iruzurrik gabeko informazioa lortzeak alde handia eragin dezake, izan, sentitu eta/edo adierazpenagatik diskriminazioa jasaten duten pertsonen bizi-kalitatean, bai eta pertsona guztien bizi-kalitatean ere,ANIZTASUNAK ABERASTEN BAIGAITU.

Ospatu dezagun orduan!

22 septiembre, 2021

23 de septiembre: Día de la visibilidad bisexual

Os proponemos un juego… ¡verdadero o falso! Aquí os dejamos una frases, nos gustaría que pensarais si son verdaderas o falsas:

La bisexualidad es sólo una fase
Las personas bisexuales tienen más posibilidades para ligar
Las personas bisexuales pueden desear a personas de su mismo sexo o de otros
El apetito sexual de las personas bisexuales es insaciable
Algunas personas dicen que son bisexuales por no decir que son gays o lesbianas
Todas las personas somos bisexuales
La bisexualidad es lo mismo que la pansexualidad

¿Cómo os ha resultado el juego? ¿Fácil? ¿Difícil? ¿Ha generado debate?

A menudo las personas LGTBI+ nos enfrentamos a este juego en la vida real y tenemos que soportar algunas de esas afirmaciones las cuales pueden corresponder o no con nuestra vivencia. Aunque algunas de ellas son completamente FALSAS (¿las habéis adivinado?) y representan algunos de los mitos o timos que todavía encontramos en el imaginario social.

La Bisexualidad es una orientación del deseo con la que nos podemos identificar. Venimos de la siguiente definición: “Personas que sienten deseo erótico hacia ambos sexos”. Ante esto, la realidad nos devuelve que quizá esa definición se quede un poco corta. Las personas y sus vivencias van evolucionando y junto con ello las categorías también como ya hemos mencionado en otras ocasiones. Para intentar definir de manera más completa la bisexualidad podríamos decir lo siguiente: “Personas que sienten deseo erótico hacia personas de su mismo sexo o hacia otros”.

Hay quienes piensan que el prefijo “bi” significa que la bisexualidad es atracción sólo hacia dos sexos binarios y cisexuales (“hombre” y “mujer”). Hay quienes viven su orientación de esa manera, pero la bisexualidad, al ser la atracción hacia personas de tu mismo sexo o de otros, puede también extenderse a personas con identidades sexuales más allá del espectro binario y cis.

No todas las personas que sienten deseo erótico hacia más de un sexo se llaman a sí mismas bisexuales por razones muy variadas (estigma, cultura, pertenencia a un colectivo o información disponible). Las categorías pueden servirnos para autodeterminarnos o no. Además hay otras orientaciones como por ejemplo la pansexualidad que pueden tener cuestiones en común a la hora de definirse. Las personas pansexuales sienten deseo erótico hacia otras personas sin que la identidad sexual sea uno de los factores principales. Por ello, las personas pueden autodenominarse bisexuales, pansexuales, o de cualquier otra manera es más bien una cuestión personal que depende de cómo nos sintamos al definirnos o no individualmente.

Aclarar dudas, obtener información libre de sesgos, estigmas o timos sobre la bisexualidad o cualquier otra cuestión de diversidad sexual puede hacer una gran diferencia en la calidad de vida de personas que sufren discriminación por ser, sentir y/o expresarse y en la calidad de vida de todas las personas porque LA DIVERSIDAD NOS ENRIQUECE.

¡A celebrarlo!

1 septiembre, 2021

Irailak 4: Osasun Sexualaren eguna. Sexualitatea eta ezgaitasuna.

2010ean Sexu Osasunerako Mundu Elkarteak (AMSS) irailaren 4a Sexu Osasunaren Mundu Eguna izateko ekimena gauzatu zuenetik, lorpen eta aurrerapen asko lortu ditugu prebentzioaren eta hezkuntza sexualaren arloan. Horren adibide da Sexu Hezkuntzatik pertsonen osasuna lantzen den moduan izan den aldaketa esanguratsua. Tradizionalki, sexu-osasunarekiko ikuspegia arriskuen araberakoa zen. Horren ondorioz, sexualitatea saihestea hobe zela transmititzen zen. Gerta dakigukeen gauza txar guztietaz soilik hitz egiten zen: gaixotasunak, infekzioak, nahi gabeko haurdunaldiak… Eta alde batera uzten zen sexualitatearen bizipen osasungarria, hau da; ez dela soilik arriskuak prebenitzea, plazerrak aurkitzea ere badakarrela, gure gorputza ezagutzea, nor garen, zer gustatzen zaigun eta zer ez, zein diren gure mugak, gure emozio guztiak kontuan hartzea, erantzukizun afektiboa kontuan hartzea, gure intimitate-espazioa edo zainketak izatea beste elementu askoren artean.

Horren kontzientzia izateak gaur egun deseraikitze-prozesu handi bat dakar berekin; izan ere, gu zaindu eta hezi gintuzten pertsona gehienek ez zuten elementu horiek kudeatzen ikasi eta horrek esan nahi du guk ere ez dugula elementu horiek txikitatik kudeatzen ikasi.

Egoera hori are gehiago areagotzen da desgaitasuna duten pertsonei buruz hitz egiten dugunean. Bereziki, desgaitasun intelektuala edota motorea duten pertsonen kasuan, sexualitateaz etengabe gozatzea ukatzen baitzaie. Sozialki, betiereko haurtzaroa balute bezala ikusten dira, hau da, beti heldugabetasun eta gutxiagotasun sentimenduarekin. Sexualitatea ukatzeaz gain, egin dezaketen edozein ekintzaren aurrean zigortzeko jarrera ere izaten da. Ez dira kontuan hartzen intimitatea eta espazio pertsonala, eta profesionalak ez daude behar bezala prestatuak, eta ez dago material egokirik; guzti horrek zaildu egiten du, besteak beste, sexu-hezkuntzaren arloko ezagutzak transmititzea.

Horrek guztiak sexualitatearen inguruko muga sozialak non dauden ez jakitea eragiten du, eta nahasmen asko sortzen dira maitemintze, bikote edo adiskidetasun baten ezberdintasunen artean. Zure intimitateari uko egiteak zure gorputza zurea ez delako eta zure espazioa zurea ez delako sentimenduak sortzen ditu, eta horren ondorioz, askotan antsietatea, estresa eta, askotan, abusuak sortzen dira, egonkortasun emozionala mantentzea zaila izateaz gain.

Pertsona guztiek, desgaitasunen bat izan edo ez, eskubide eta betebehar berberak ditugu, eta askatasuna eta duintasuna ditugu, bakarrak eta errepika ezinak garelako. Sexualitatearen bizipen osasuntsua izateko eskubidea da horietako bat; beraz, zer egin dezakegu?

Bada Carlos de la Cruzek, Camilo José Cela Unibertsitateko Sexologia Masterreko zuzendariak, eta Natalia Rubiok, Estatuko Sexualitatea eta Desgaitasuna Elkarteko presidenteak, sortutako gida bat, oso lagungarria izan dakigukeena sexu-heziketa lantzeko eta desgaitasuna duten pertsonentzako sexualitatearen bizipena sustatzeko.

Lehenik eta behin, ulertu behar da lan hori pertsonaren ingurunea osatzen duten eragile guztien zeregina dela: teknikariak, familia, erakunde publikoak, gizartea eta pertsona bera ere. Eragile horiek elkarrekin parte hartzeak helburuak modu egokian lortzen laguntzen du. Baina, batez ere, kontuan hartu behar ditugu lanean ari garen pertsonaren, beharrak eta eskaerak, eta baloratu zer espaziotan eragin dezakegun edo ez.

Sainz-en arabera (2011), jarduera 3 zutabe nagusitan oinarritu behar da: arreta ematea, heztea eta laguntzak ematea.

Arreta ematea: beharrezkoa da desgaitasuna duten pertsonen sexualitateari erantzutea; horretarako, haien beharrak eta eskaerak kontuan hartu behar dira, denek merezi dugu lehen mailako arreta bat eta ahal den moduan konpondu behar dira. Zalantzak, bitxikeriak eta interesak ere aintzat hartu behar dira, betiere sexualitatearen ikuspegi inklusiboa eta irekia kontuan hartuta, bai eta sortzen diren desioak, motibazioak eta egoerak ere. Egoera osasungarriak erraztuko dituen ereite ikuspegitik artatzea, eta pertsona edo kolektiboak kaltetu ditzaketen egoerak saihestea.

Heztea: beharrezkoa da desgaitasunen bat duten pertsonen sexualitatea ikuspegi positibotik lantzea, elkar ezagutzen ikastea erraztuz, elkar onartzearen nozio positiboa eskuratuz. Mugak ezarriz eta argiak eta itzalak ezagutuz. Sexualitatea modu osasungarri eta egokian adierazten ikastea, sexualitatea bizitzako etapa guztietan dagoela ulertzea, eta informazioak eta ikaskuntzak etapa bakoitzera egokituta.

Laguntzak ematea: pertsona bakoitzari modu pertsonalean eta indibidualizatuan, pertsona guzti-guztiak bakarrak gara eta bakoitzak gure ezaugarriak, indarguneak eta ahuleziak ditugu. Kontuan hartu behar dira norberaren eta ingurunearen ezaugarriak.

Laburbilduz, pertsonak erdigunean jarri behar dira, haiek baitira beren bizitza-istorioen protagonistak, beren sexualitatea modu bakar, pertsonal eta arduratsuan bizi dezaten (Sáinz, 2011).

Gida ikusteko lotura: En el plural de las sexualidades: Atender, educar y prestar apoyos a la sexualidad de las personas con discapacidad

Bibliografía:

Sáinz, M. (2011). En el Plural de las Sexualidades: Atender, Educar y Prestar Apoyos a la Sexualidad de las Personas con Discapacidad Intelectual. Fundación de Educación para la Salud, Real Patronato sobre Discapacidad.

15 julio, 2021

Uztailak: 16 Drag Ikusgarritasunaren Eguna

Drag Ikusgarritasunaren Eguna dela eta, Nafarroako MARUXAK Drag taledarekin hitz egin dugu. Ezagutu nahi?

Kattalingorri: Gustatuko litzaiguke zuen buruak aurkeztea, irakurtzen gaituzten eta zuen adierazpen artistikoaz ezagutzen ez duten pertsona guztientzat.

Maruxak:
Kaixo! Rita eta Diana gara. MARUXAKeko kideak. 2019an Mendillorri auzoan sortutako taldea, Drag munduan showak egiten dituena. Hasieran, herriko festetan eta Iruñeko eta eskualdeko elkarteetan pintxatzen genuen. Baina osasun egoera horrekin berasmatu eta gauza ezberdinak egin behar izan ditugu.
Ez gaude bakarrik, animatzaile-rola duen Unikornia Power dugu lagun. Martotxa eta Popony ere bai, margotzen eta irakasten digutenak. Aimarrana eta Leticia argia eta soinuaren gai teknikotan aritzen dira. Ikerrek eta Urkik audio-bisualean, eta gure espektakuluen atzean dagoen jende oro ere MARUXAK dira. Esan dezakegu auzolanean lan egiten duen kolektiboa garela. Izan ere, gure biltoki nagusia Antzara da, Mendillorriko zentro komunitarioa. Magia guztia sortzen den tokia da.

Kattalingorri: Noiz eta zergatik hasi zineten performance hauek egiten?

Maruxak:
Rita eta Diana oso lagunak gara Drag egin aurretik. Biok jakinmin handia genuen mundu honengatik. Diana Drag Race saioko jarraitzailea zen txikitatik, eta Rita Kanarietako inauterietako Drag galekin maiteminduta zegoen.
2019an, Botulina izeneko auzoko bi kiderekin aritzeko aukera izan genuen. Esperientzia izugarri atsegin genuen, eta gure kabuz antolatzea erabaki genuen. 2019ko Mendillorriko Jaietan pintxatu genuen lehen aldiz eta arrakasta handia izan genuen.
Drag oso ezaguna ez zen mundu batera eramatea zen helburuetako bat. Herriko festetara, elkarteetara… Beti izan gara militantake jaietako batzordeetan eta herri-kolektiboetan. Lehenengo “pintxada” hori egin genuenetik leku ainitzetik deitu digute jaiak alaitzeko. Gure fantasia mundu hau behar den edonora eramatea da gure nahia.

Kattalingorri: Oztopoak izan dituzue bidean?

Maruxak:
Alderantziz. Hala ere gutxi daramagu honetan tartean pandemia izan dugularik, beraz baliteke goiz izatea iritzi borobila botatzeko. Oraingoz, leku guztietan laguntza eta erraztasunak besterik ez ditugu aurkitu. Mendillorrin auzokide guztiak ezagutzen gaituzte, eta zerbaitetarako laguntza eskatzen baduzu, laguntzeko prest dagoen jendea gertu duzu. Horrek ez du esan nahi aurrerago egoera desatseginen bat aurkituko ez dugunik. Beraz oraingoz, dena ondo.

Kattalingorri: Zer eragin izan du maila pertsonalean drag izateak?

Maruxak:
Hemen biok argudio berberak ditugu. Askapena eta jabekuntza ekarri dizkigu zalantzarik gabe. Drag mundutik asko ikasi behar izan dugu, kanpotik ezagutzen bait genuen bakarrik. Orain, barrutik eta irizpidez eman dezakegu iritzia. Pertsonaiaren barruan nahiz kanpoan ezagutu dugu geure burua. Autoikaskuntza makillajean, ileapainketan eta gure nortasuna garatzen… Drag izateari buruz ere asko ikasi dugu. Jende orok uste du emakumez janzten garen gizonak soilik garela, eta ez da hala. Harago doa. Mila aldaera dituen adierazpen artistikoa da.

Kattalingorri: Norengandik eta nola ikasi duzue? Zein dira zuen erreferenteak?
Maruxak:
Bi alde bereiz ditzazkegu.
Alde batetik, pertsonaiak daude. Hor esan dezakegu mundu osotik eta inorengandik batera edaten dugula. Bilboko Fellinietatik etor daitekeen alde komiko eta mamarratxa bat dugu, eta gure auzoko arroiletatik ere edaten dugu. Izugarri atsegin dugu Choni mundua, eta asko dugu hortik. Folkloretik ere edaten dugu. Biak dantzariak gara eta Draga eta folklorea egiten dugun guztian daude. Eta noski aldarrikapena. Draga politikoa da, nahiz eta zenbaitzuk bereizi nahi duten. Beraz mezu bat bota badezakegu, ba bota egingo dugu.

Bestetik, Draga bera da. Hor autoikaskuntza asko dago. Tutorial asko, Martotxa eta Poponyk makillajeaz asko erakutsi digute. Sare sozialek Drag mota ezberdinak ikusten lagundu digute.
Eta, jakina, Drag mundu honetan gu baino lehenago hasi direnetaz eta bidea ireki digutenetaz ere ikasi dugu. Botulinak, gure lagun handiak (Donatella Maní eta Exia Vermut) eta aurrean ditugun Iruñeko Dragonak. Jende guzti hori gabe, agian ez genuen proiektua aurrera eramango. Gure hirian Draga mugitzen ari zela ikusteak eta bakarrak ez ginela jakiteak eman zigun MARUXAK sortzeko azken bultzada. Hasieran asko kostatu zitzaigun lehen pauso hori ematea.

Kattalingorri: Zer ekarpen egin diezaioke Dragak pertsona bati?
Maruxak:
Funtsean nork bere burua ezagutzea, berasmatzen jakitea, askatzea, ahalduntzea, ikastea… eta askotan poltsikoa prestatzea ere badakar. Honi buruz esan ahal daiteke ia edozer gauzarekin egin daitekeela Drag eta ederki antolatu zaitezkeela diru gehiegi ez gastatzeko, baina beti minimo bat inbertitu behar da, eta denbora batez ere. Honetarako denbora asko behar da, hori bai. Jeje

Kattalingorri: Drag mota ezberdinak daude?
Maruxak:
Bai. Erantzuna erabatekoa da. Drag bakoitza bakarra da. Denek uste dute Draga gizona emakumez jaztea soilik dela, eta Drag mota hori existitzen bada ere, Drag egiten duten emakumeak eta pertsona ez-bitarrak ere badaude. Pertsonaia bakoitza mundu bat da, eta hango eta hemengo inspirazioa du. Hainbat modalitate daude. Drag Queen, King, ez bitarra, kid kluba, Drag kanarioa… eta maila horien artean kategoria ezberdinak daude. Batzuek komedian, pasareletan, musikan… aritzen dira. Modalitateak ere nahastu eta fusionatu egiten dira… Horregatik esan dezakegu Drag bakoitza mundu bat dela eta pertsona bakoitza, bizitzan bezala, bakarra dela. Mugarik eta araurik gabeko unibertsoa da. Bakoitzak bere helburuak eta kontakizunak zehazten ditu.

Kattalingorri: Zer gomendatuko zenioke Drag izateko lehen urrats hau emateko gogoak dituen pertsonari?
Maruxak:

Egin dezala. Hau da Drag orok erantzungo dizuna. Arriskatzea, ikastea, askatzea. Pazientzia edukitzea, prozesu guztiek denbora bait daramate eta berrasmatzen ari zara… Inor ez da ezertan ikasita jaio. Baina pazientziaz eta irmotasunez ateratzen da dena. Nahiago genuke mundua dragaz beteta egongo balitz. Seguru askoz mundu hobea izango litzatekeela.

Kattalingorri: Zein da gehien maite duzuen Maruxen irudia?
Maruxak:
Hiru ditugu.
1. Mendillorrin saio bat egin genuen lehen egunekoa, non gudu batean baino jende gehiago zegoen.
2. Mendiko inauterietan. Auzo osoan ibili ginen kamioi batean igotak, eta jendeak primeran gozatu zuen. Gure azken agerpenetako bat izan zen etxean sartu aurretik.
3. Gure azken bideoklipa gure auzoa atzean dugula Monte Campamenton grabatzen. Lan honetan uste dugu jada nabaritzen dela gure irudiaren bilakaera eta ikaskuntza.

Kattalingorri: Zer sentitzen duzue gaur, ekainak 28, Harrotasunaren Egunerako prestatzen?
Maruxak:
Ba sentimendu ezberdinak dira. Alde batetik gure gaurko look-ean Erkidegoa isladatu nahi izan dugu. Oso anitza bait da nahiz eta ez iruditu. Bestetik Noaineko guduaren urtemuga ere gehitu dugu, non Nafarroa bere independentzia galdu zuen. Ideia hau landu dugu kateekin eta oraindik gaur egun LGTBIQ+ kolektiboak jasaten duen jazarpenarekin.
Eskuin indarrak Nafarroako konkistaren 500. mendeurrenaren ospakizunari egin dion boikota eta kolektiboaren pertsonekiko duen gorroto-mezua lotu nahi izan ditugu. Gero eta errespetu falta eta eraso gehiago daude, Hungarian gertatzen ari dena Europar Batasunak ezer egin gabe… Trans legearen gaia… Hainbat afera dago kalera atera eta aldarrikatzeko… Harrotasona sentitzen dugu eta uste dugu parte hartu eta ikusarazi egin behar dela guzti hau, hemen gaudela eta hemendik ez garela mugituko esateko jende guzti horreri. Gorrotoaren diskurtsoa geroz eta handiagoa den arren. Eta, bide batez, beste gauza batzuk aldarrikatu baditzakegu, hobe.

Kattalingorri: Azkenik.. beste zerbait gehitu nahi diozue?
Maruxak:
Tokiko kultur-eszena lagundu egin behar dela uste dugu. Geldialdi garai hauetan kalte handia egin zaio kulturari, eta guztion artean babestu behar dugu eta tokiko eszena kontuan hartu behar dugu egoera hau gainditzeko. Denon artean lagunduz.
Sare sozialetan proiektu mordoa ditugula ere adierazi nahi dugu, irakurleak egiten duguna hobeto ezagutzeko. Eta bide batez baebesa eta maitasuna ematen badiote gure lanari askoz hobe.
Bi bideoklip ditugu Youtuben. Bat iazko uztailean atera genuen, gure elkarteko ereserkiaren bertsio batekin eta guk Kiliki Frexkoren (Chill Mafiako kidea) laguntzarekin osatu genuen beste gai batekin.
https://www.youtube.com/watch?v=b20-Q0WcM8M
https://www.youtube.com/watch?v=8OQr1nBy6GA
Dantza eta folklorea Dragarekin nahasten duen proiektua dugu orain eskutan: Folklore Travestia.
Eta esango genuke, halaber, mundu guztiari ez zaiola gustatzen egiten duguna, baina kritikak eraikitzaileak badira eta ez suntsitzaileak, askoz hobe.

29 junio, 2021

Landa eremuan Harro

Ekainak 28 Sexu-askatasunaren Egunaren arira, landa eremuko LGTBIQ+ errealitateari eta erronkei arreta berezia ipini nahi izan diogu. Horretarako hainbat lagunen hausnarketa uzten dizuegu:

20 mayo, 2021

Maiatzak 24: Ikusgarritasun Pansexualaren Eguna

Gaur maiatzaren 24a Ikusgarritasun Pansexualaren Eguna da, eta hain gutxi ezagutzen den sexu-orientazioaren etiketa horretara hurbildu nahi izan dugu.

Ezer baino lehen, gogora dezagun LGTBIQ+ komunitateko etiketak etengabe ari direla garatzen. Pixkanaka, pertsonak eta harremanak izateko modua aldatu ahala, hizkuntza ere hobetzen ari gara, gure errealitatera egokitzen diren etiketa berriak bilatuz. Jakina, bilakaera horretan elkarrizketarako eta eztabaidarako tartea ere badago.

Zehazki, pansexualitatearen historiak lotura estua du bisexualitatearen historiarekin. Komunitateak, gaur egun, bi terminoak oso hurbilekotzat hartzen ditu, baita sinonimotzat ere. Maila sozialean, pansexualek jasaten duten diskriminazioa eta ulertezintasuna, funtsean, ezin dira bereizi pertsona bisexual batek jasaten duenarekin, eta, beraz, bien arteko borroka eskutik joan da beti. Azkenean, aurreiritziak eta estereotipoak deseraikitzeko lana partekatua da, eta gizarteak oso antzeko gauzak esaten ditu biei buruz: fase bat besterik ez dela, zalantzazko jendea dela, pertsona promiskuoagoak direla.

Orduan, zein da desberdintasuna? Historikoki, bi terminoek jatorri medikoa dute, eta gero LGTB komunitaterako egokitu ziren, hain patologizatzaileak ez diren definizioekin. Gaur egun pansexualitatearen definiziorik ohikoena «pertsonenganako erakarpena litzateke, generoa edozein dela ere». Bisexualitateak buelta gehiago eman ditu, baina, oro har, Robyn Ochs aktibistaren definizioa izan ohi da ohikoena: «Genero bat baino gehiagoko jendearen erakarpen erromantikoa eta/edo sexuala, ez nahitaez aldi berean, ez nahitaez modu berean eta ez nahitaez maila berean». Bi definizioak asko gainjartzen diren arren, ñabardura batzuk aldatzen direla ikusten dugu: bisexualitatearen definizioak genero batzuekiko erakarpenik eza barne har dezake (bi bitarrak baino genero gehiago daudela ulertuta), eta genero ezberdinentzako erakarpen desberdina izan daiteke.

Adibidez, definizio horiei jarraituz, emakume batek erakarpena sentitzen badu emakume eta pertsona ez-bitarrekiko, baina ez gizonekiko, printzipioz bisexuala izango litzateke, baina ez pansexuala. Hori are gehiago zailtzen da identitate ez-bitarrak ez direla hirugarren lauki soil bat, baizik eta gizon eta emakume bitarren kontzeptuekin nahasten direla. Jende askorentzat, lesbiana terminoak berak ere jaso lezake planteatu dugun adibidea.

Eta, jakina, arazo handiago bat dago: definizio horiek ez dira ezagutzen. Tamalez, jende askok bisexualitateaz hitz egitean «Kinsey eskala» hura gogoan izaten jarraitzen du, eta definizio «herrikoia» erabiltzen jarraitzen du: «Gizon eta emakumeenganako erakarpena». Definizio hori binarista da, eta komunitate bisexualak, oro har, erabiltzen ez badu ere, gizartean pisu handia izaten jarraitzen du.

Horregatik, bi etiketen definizio zehatzenen artean dauden ezberdintasunengatik, eta gizarteak oraindik bisexualitateari buruz duen ikuspegi binarista saihesteagatik, jende askok bere burua pansexual gisa identifikatzen baitu.

Gaur egungo eztabaida etiketa bisexualaren ikusezintasunaren ingurukoa da, etiketa berri antzekoegia sortzean sortuko litzatekeena. Komunitate pansexualak beti azpimarratzen du ñabardura batzuek bereizten dituztela, eta, egongo ez balira ere, sinonimoak diren bi etiketa edukitzeak ez lukeela zertan arazoa izan.

Kattalingorritik ez dugu inolako autoritate berezirik gatazka hau konpontzeko. Komunitateak eztabaidatu eta pentsatu egin behar du, eta denborak erabakiko du zein etiketa aldatu behar dituzten eta zein ez. Hala ere, argi daukagu gure komunitateaz hitz egiteko erabiltzen ditugun etiketak hori baino ez direla, oso errealitate konplexua laburbiltzen duten hitzak. Garrantzitsua da ez uztea inoiz mugatzen eta itotzen gaituzten laukiak bihurtzen.

Horretaz gain, gogora dezagun historia luzea dugula elkarrekin borrokatzen, eta elkarlan handia dugula oraindik egiteko. Laguntzera, elkarrekin haztera eta aurre egin nahi diguten ahotsengan inoiz ez fidatzera animatzen zaituztegu.

Gogoratu, aniztasunak aberasten gaitu!

17 mayo, 2021

Maiatzak 17: LGTBIfobiaren Aurkako Nazioarteko Eguna

LGTBIfobia terminoak Lesbiana, Gay, Bisexual,Transexual, Intersexual eta izan, sentitu eta adierazteko forma ez normatiboen kontrako intolerantzia, diskriminiazio edo errefusa jarrera edo ekintzei egiten dio erreferentzia, atzean orientazio sexual, identitate edo adierazteko moduen arrazoiak daudenean. Gutxi hitz egiten da termino honetaz baian egunerokoan pertsona askok jasan behar izaten ditugun diskriminazio jarrera asko barnebiltzen ditu.

Begiradak, erasoak, komentarioak… epaiak. eta kasu batzuetan ere eraso zuzenak, ahozkoak edo fisikoak. Baina beharrezkoa al da norbait fisikoki erasotzea mina eragiteko?

“Irakurtzen duena homosexuala”, “hori neskena da”, “bisexualei denak gustatzen zaizkie”, “bai, ni ere extralurtar sentitzen naiz”… horrelako komentarioak egunero entzuten dira ikasgeletan; esta hortik kanpo ere. “Baina ez da txarrera irakasle”,“gure arteko txantxa bat da”…. Ikasgelak diagnostiko larria duen gizarte baten isla eta sintoma dira: ezjakintasun handia eta onarpen eskasa.

Hitz egin dezagun aniztasunaz eta ikasgeletan hontaz egiten den lanketaz. Eskoletakoaz eta honen kaleko isladaz. Sarriegi entzuten dugu “hemen nahi duenak nahi duen bezala adierazi daiteke, piska bat ausarta izan behar du bakarrik”. Baina, gainontzeko denak bezala, publikoki askatasunez adierazi ahal izateko ausarta izan behar al da? Justua al da zama guztia beste pertsonen bizkar gainean uztea? Edo denoi dagokigu denak gure modu bakar eta errepikaezinean bizitzeko, harremantzeko eta adierazteko libre sentitzeko espazio askea sortzea ?

“Baina transa zara? Benetan? Ba ez zaizu nabaritzen, mutil mutil bat dirudizu”.

“Guapa da, ez dirudi transa denik, ez nuen pentsatuko”.

“Baina orduan neska zinenean nola zenuen izena?

“Bikotea duzu? Ze ausarta ez? eta bera zer egon zen lehenago, neskekin edo mutilekin? “Eta nola da mutil trans batekin larrua jotzea?”

“Eta orain zein komunetara zoaz, desgaitasuna dutenen komunera?”

Edo ginekologian “ea, non dago emakumea?”

Eta horrelako hamaika…

Eta zer esan landa eremuari buruz…

“Ba al duzu neska lagunik mutiko?”

“Hemen ez dago horrelako inor”

“Badago gay bat bai, nik berarekin normal normal hitz egiten dut”…

Benetan esaten ahal dugu aniztasunak espazio erreal bat duela Nafarroako landa eremuan? Ba al dago Nafarroa osoan LGTBIfobiaz salbu den tokirik?

Sarri ez dago eraso zuzenik baina ikusezin bihurtzea ez al da ere LGTBIfobia keinu bat? Benetan barneratua dugu aniztasuna elikatu beharreko balio bat dela? Uste al dugu nafarroan LGTBIfobiarekin amaitzea lortu dugula? Tamalez horrelako egunek ezinbesteko izaten jarraitzen dute. Hau ez delako ausardia kontu bat eta aniztasunean inbertitzeak LGTBIfobiari aurre egitea suposatzen duelako, pertsona guztiak espazio guztietan askatasun osoz adierazi ahal izateko.

* Irudi nagusian, Normunds Kindzulis, apirilean Tukumsen izandako ustezko eraso homofobo batean hildako gazte letoniarra.

Loading new posts...

No more posts