16 febrero, 2022
– Dekumas LBT, kontaiguzue pixka bat, nor zarete, zer egiten duzue, zergatik eratu zenuten elkartea…
DEKUMAS LBT (DE-deporte, KU-kultura, M-mujeres, AS-asociadas, L-Lesbianak, B-Bisexuales, T-Transexuales), 2018an Iruñean (Nafarroan) eratutako elkarte bat da, nazio mailako eta maila internazionalekoa.
Elkartea hasieratik sortu genuen emakumeek, Nafarroan emakume LBTen elkarte bat eratzeko beharra ikusi genuen, eta gure nahia emakume LBTen topaleku eta elkargune izatea zen, gure errekonozimendua, ikusgarritasuna bermatu nahi genuen. Horregatik LBT, LGTBIQ+, kolektibo feminista, instituzio publiko eta beste elkarte eta koletiboekin elkarlanean ekintzetan parte hartzen dugu, emakume LBT-en ikusgarritasuna sustatzeko. DEKUMAS LBT elkartean emakumeak, pertsona ez bitarrak fem-aligned, cis-ak edo transak, lesbianak, bollerak, safikak, bisexualak, sexualak edo asexualak.
ZERBITZUAK ETA EKINTZAK:
DEKUMAS LBT-tik emakume LBT-entzako kirol ekintzak, ekintza kulturalak, artistikoak, turismokoak, asialdikoak etabar antolatzen eta bultzatzen dira.
Whatsappean, gaika talde antolatuak ditugu, hitz egiteko, kirolari buruzkoak, irakurle klubak, asialdikoak, bideojokoak e.a. Talde hauetan esan daiteke ekintza psikosozial bat egiten dugula, hau da, elkar laguntzeko taldeak dira, sareak eraikitzeko eta baita LBT erreferenteak sortzeko, “artibismo LBT” kultural eta artistikoari esker. Gure ekimenekin gainera, zera lortzen dugu: hauek egiten ditugun espazioak emakume LBT-entzako espazio ziurrak bilakatzea eta LBT ikusgarritasunerako eta ahalduntze feministarako eremu baita ere.
Gure ekintza eta topaketak ere Iruñeako LGTBI gunean, Harrotun egiten ditugu, eta baita Iruñeako emakumeen etxean. Honetaz gain, beste espazio eta herri batzuetan ere burutzen ditugu, guztien informazioa gure sare sozialetan jartzen dugu: Facebook-en “Actividades Culturales LBT”, Twitterren @DekumasLBT, Istragramen @dekumaslbt, Youtuben “DekumasLBT Asociación”.
– Jakin dugu, beste gauza batzuen artean emakume LBTen arteko kirol taldeak antolatzen dituzuela, ze talde dituzue? Eta norbaitek parte hartu nahi badu, nora jo beharko luke?
Gaur egun, Kirol talde bat dugu, non elkarteak eta erabiltzaileek berek jarduerak proposatzen dituzten, adibidez: mendi-ibiliak, bizikleta-ibilbideak, frontenisa, etab.
Eta futboleko eta padeleko talde espezifikoak ere baditugu. Futbolekoa berrabiatzeko bidean da, pandemiaren okerrenaren ondoren, eta interesatuak bilatzen ari dira. Skate talde bat ere sortu nahi da. Beraz, interesatuek mezu elektroniko bat bidal dezakete DEKUMASLBT@GMAIL.COM helbidera edo WhatsApp bat 662244228 zenbakira, taldeetan erabiltzaile gisa parte hartzeko, formulario sinple bat betez.
– Txoritxo batek kontatu digunez, aurten ere egutegi bat egin duzue Dekumasetik, eta kirol-arloan jarri duzue arreta. Zergatik aukeratu zenuten hau ikusaraztea?
Ikusaraztea aukeratu genuen, elkartea aktibismorako eta LBT emakume gisa ditugun eskubideen aldeko borrokarako pentsatu baitzen, kiroletik eta kulturatik. Ekintza hau 2019an hasi genuen, lehen bi egutegiekin, Nafarroako Gobernuak eta Iruñeko Udalak diruz lagundutakoak, eta bertan islatzen zen emakume lesbianen eta bisexualen aniztasuna, argazkigintzaren artearen bidez ikusarazten zirenak, gizarteari adierazten diren bezala hurbilduz, beren bizitzako uneak, askatasun osoz eta batzuetan gure maitatzeko modua gaitzesten edo epaitzen duen errealitaterik gabe. Eta 2022ko egutegi honetan, Nafarroako Gobernuak diruz lagundua, LBT kirola ikusarazi nahi izan genuen, era berean, erreferenteak sortzeko eta LBT emakumeak animatzeko kirol-guneak leku seguru bihur ditzaten, agerian jarriko gaituen esperientzia bat partekatzeko, desarmatze bakoitzaren barne-prozesuari ere laguntzeko. Egutegiak intersekzionalitate-puntua du, ez soilik LBT, baizik eta, emakumeena ere badenez, ikusgarritasun bikoitza da, emakume kirolarien erreferenteekin.
– Zer erantzun jasotzen ari da egutegia?
Erantzuna arrakastatsua izaten ari da, ia ez da alerik geratzen, eta hori oso pozgarria da, kontuan hartuta oraindik bizi ditugun pandemia-garaiak, espazio publikoetan pertsonekin elkarreragiteko aukera murriztu dituela.
Iruñeko Emakumeen Etxean egutegien aurkezpena eta sinadura egin genuen 2021eko azaroan. Harrera oso zirraragarria izan zen. Nora Gómez, abenduko izotz hockeyaren protagonista eta Nane Ramos otsaileko Jiu Jitsu irudiaren protagonistekin. Hitzordura hurbildu ziren emakume guztiei egutegiak sinatzen eta eskaintzen aritu ziren.
– Nahi duenak non eskuratzen al du?
Badakigu oraindik ale batzuk geratzen direla Iruñeako LGTBI Zentro Publikoan, HARROTUn (San Gregorio kalea 28, Iruña), Nafarroako Gobernuaren LGTBI+ Zerbitzu Publikoaren bulegoan, Kattalingunen (Fuente del Hierro kalea 2) eta Iruñeko Emakumeen Etxean (Agoitz kalea 9). Edo interesik izanez gero, idatzi DEKUMAS LBT emailera: dekumaslbt@gmail.com.
– Kirolean LGTBIfobiaren aurkako eguna hurbiltzen ari da. Zergatik da garrantzitsua egun hori ikusarazten jarraitzea eta horrelako efemeridea izatea?
Otsailaren 19an ospatzen da Kiroleko LGTBIfobiaren aurkako Nazioarteko Eguna, LGTBI+ pertsonak, kirolaren munduan jasaten dugun diskriminazioa, modu profesionalean egin edo ez, arbuiatzeko da.Justin Fashanu 37 urteko futbolariak bere buruaz beste egin zuen Londresen, 1990ean homosexualitatea publiko egin zuenetik jasotako presioen ondorioz.
Garrantzitsua da oraindik, gaur egun, gizartea kontzientziatzen eta sentsibilizatzen jarraitzea kirolarien identitate edo orientazio sexualak ezin duela desberdintasunik, diskriminaziorik, jazarpenik edo gorroto-deliturik eragin. Oraindik ere beharrezkoa da hori aldarrikatzea eta ikusaraztea, LGTBI+ kirolariak errespetatuak izan daitezen, eta haien kirol-lorpenengatik eta mugarriengatik baloratuak izan daitezen.
.
-Zergatik da garrantzitsua LBT ikusgarritasuna kirolean?
Hori nabarmendu nahi dugu, kontakizun batean, Patricia Reche gure kideak, DEKUMAS LBTko bazkide eta futbol taldeko kideak, kontatzen duen lehen pertsonako sentimenduaren bidez. “Futbología lesbika”.
Futbología lesbikoa.
Noiztik noizera galdetzen didate zer esan nahi duen futbitoak niretzat. Existitzeko, izateko aukerari buruz galdetzea bezela da niretzako. Beti jakin izan dut mugimendua eta ekintza gustatzen zitzaizkidala, ez nekiena, eta gero jakin nuen hori emakumeen kasuan, bereziki heterosexualen kasuan, erronka antipatriarkala zela. Eta hori ez diot nik, erregimen frankistak 1971n «finolis versus folkloricas» partida mitiko hura antolatzean esan zuen, emakumeak kirol munduan hegoak zabaltzen hasi zirela, eta barregarri uzten saiatu behar zirela. Lola Flores versus Encarna Polo ez da batere barregarria, ezin irudika daitekeen potentzialidadea dauka.
ARGAZKI-MUNTAIA RELATALES fanzinean azaltzen dena, DEKUMASek editatutako fanzinea Nafar Gobernuaren NABIk diruz lagundua. Bere bigarren edizioa eskuragarri dago, DEKUMAS LBTrekin harremanetan jarri interesa izanez gero.
Baina itzul gaitezen atzera. Gero jakin dut hori guztia. Baina 14 urterekin, ez nintzen egokitzen esleitu zizkidaten genero-aginduetara, futbola gustatzen zitzaidan eta kirola egin nahi nuen. Ez nekien, eta orain badakit, han nire familia hautatua aurkituko nuela, nire nortasuna aurkituko nuela. Ni bezalako neskak, genero aginduak jarraitzen ez zituztenak eta partidu bakoitzean energia atomikoa hedatzen zutenak. Partiden ondoren, gure gorputzen arteko topaketak etortzen ziren. Izan ere, han aurkitu nituen heterosexualitatea desafiatzen zuten neskak, zer egiten genuen jakin gabe, hori orain badakigu. Han izan nituen lehen garaipenak eta porrotak zentzu guztietan. Haiek nirekin jarraitzen dute, baina urteetan lehiaketak utzi ditugu, ez gogo faltagatik, denbora faltagatik baizik. Baina gizarteko jokoz kanpo guztiek nigan jarraitzen zuten, eta nik ekipo on baten bila jarraitzen nuen eta DEKUMAS LBT aurkitu nuen. Astelehenero LBT nesken arteko partidak antolatzen eta sustatzen ditugu, estadio zoragarri batean. Eta han transfutbolarekin topo egin nuen. Han ez zen garrantzitsua ondo jokatzea, adinaren araberako kategoria batekoa izatea, ezta ekipaziorik izatea ere. Han garrantzitsuena taldearen parte sentitzea zen, beste guztia alde batera utzita. Luzaketak partekatzen genituen eta aukeratutako familia are gehiago zabaltzen genuen. Esan gabe doa partiden osteko topaketa guztiak golak bezain biziak eta ospatuak izan direla, bat-batean LBT emakume talde bat aurkitu baikenuen gure bizitzako kornerrak partekatzeko. Eta hau DEKUMAS da edozein jatetxe giroko jatetxe eta edozein kirol ikusgarritasun bihurtzeko gai den topagunea.
– Zuen ustez, nola eragiten die emakumeei bereziki LGTBIfobiak kirolean?
Kirolean, profesionala izan edo ez, egitura eta funtzionamendu androzentrikoa mantentzen dira, beraz, emakumeak gehien diskriminatzen dituen eremuetako bat da (talde gutxiago, soldata gutxiago eta onarpen publiko eta sozial gutxiago). Emakume lesbianek, bisexualek eta transexualek erreferente batzuk dituzte kirolean. Xumeak ez diren edo diskriminatzaileak diren kirol-izapideekin borrokatzen diren emakume trans kirolariak. Kirol-karreren aurretik edo ondoren armairutik atera diren emakume lesbianak. Baina horiek guztiek diskriminazio bikoitza jasan dute, emakume eta LBT izateagatik soilik.
Kirolean LBT emakumeen ikusezintasuna eta diskriminazioa murriztera bideratutako ekintza bakoitza garrantzitsua da beste neska batzuk babestuta senti daitezen edozein kirol egiteko, eta diren horretaz harro eta zoriontsu bizitzeko, beren identitatea edo sexu-orientazioa edozein dela ere.
